Blok Instytutowy 02.03-BI
Treści programowe stanowią pochodną problematyki proponowanej przez prowadzących wykłady oraz zainteresowań studentów.
Poniżej prezentowane są przykładowe treści / zagadnienia i literatura do tychże
• Życie codzienne w starożytnej Grecji i Rzymie: wprowadzenie do tematyki i omówienie źródeł.
• Dzieciństwo w Grecji i Rzymie, rytuały związane z narodzinami, kwestia dzieciobójstwa i porzucania niechcianych dzieci, pochówki dzieci i ich ślady w materiale archeologicznym, piastunki i wychowawcy, edukacja
• Małżeństwo w starożytnej Grecji i Rzymie: zaręczyny, rytuały przejścia związane z małżeństwem w Grecji i Rzymie, posag i kwestie zwyczajowe i prawne z nim związane, rozwód i jego konsekwencje, zdrada: okoliczności i konsekwencje prawne, reforma prawa małżeńskiego Augusta, konkubinat w społeczeństwie rzymskim.
• Przestrzeń i jej użytkowanie w świecie greckim i rzymskim: schemat domu greckiego i rzymskiego; omówienie źródeł pisanych i archeologicznych; przestrzeń prywatna a publiczna; wykorzystanie przestrzeni przez różne grupy społeczne, wiekowe praz przez kobiety i mężczyzn wewnątrz domostwa oraz z miejscach publicznych; kwestia przestrzeni sportowej w starożytnej Grecji; łaźnie rzymskie jako miejsce rekreacji i spotkań towarzyskich; domy pompejańskie.
• Profesje damskie i męskie w starożytnej Grecji i Rzymie; stan badań i kwestia dysproporcji między zachowanymi wzmiankami o profesjach męskich i żeńskich; rodzaje źródeł: pisemne, ikonograficzne, antropologiczne (ślady schorzeń kości wywołane wykonywaniem konkretnego zawodu); zawody dostępne kobietom i ich niski prestiż: piastunki, opiekunki, mamki, tkaczki; ideał kobiety niepracującej - stele nagrobne kobiet z wyższych sfer; prostytucja w Grecji i Rzymie; barmanki i kelnerki w tawernach pompejańskich.
• Homoseksualizm w świecie greckim i rzymskim: znaczenie edukacyjne pederastii w epoce archaicznej, wpływ demokracji ateńskiej na percepcję pederastii; homoseksualizm męski w Rzymie.
• Ubiór i jego znaczenie w wyrażaniu pozycji i roli społecznej; materiały, produkcja tekstyliów i ich wartość rynkowa; ubiór kapłanów; toga w Rzymie i restrykcje prawne;
• Wprowadzenie do historii geografii - najstarsze koncepty kosmologiczne w świecie greckim (Homer i poezja epicka), Delfy jako centrum świata, bogowie i ich miejsce w przestrzeni świata, najważniejsze gatunki literackie o charakterze geograficznym, etapy rozwoju wiedzy geograficznej wielka kolonizacja grecka, ekspansja Aleksandra Wielkiego na Wschód, rozwój Imperium Rzymskiego.
• Rozwój kartografii antycznej: (mapa Hekatajosa, koncept Oceanu i jego krytyka przez Herodota ,mapa Eratostenesa i użycie osi północ-południe oraz wschód-zachód (początki geografii jako dyscypliny naukowej), siatka geograficzna Klaudiusza Ptolemeusza.
• Egipt i Scytia oczami Herodota: analiza najsłynniejszych logosów z "Dziejów" Herodota, rozwój etnografii greckiej.
• Geografia okresu hellenistycznego: jak obliczono obwód ziemi?
• Koncept stref klimatycznych świata u autorów starożytnych
• Krańce świata i mity z nimi związane: Etiopowie, Hyperborejczycy, Wyspy Szczęśliwych, Thule
• Wyobrażenia o świecie poza granicami oikumene: mit o Atlantydzie, Antychtoni i świat na półkuli południowej
• Geografia grecko-rzymska i rozwój kartografii
• Astrologia i astronomia w świecie grecko-rzymskim i jej wpływ na koncept kosmologiczny w antyku
• Państwo Samona i Państwo Wielkomorawskie
• Morawy w wojnach XVII i XVIII w.
• Węzłowe problemy dziejów Moraw jako części składowej Korony Czeskiej, Monarchii Habsburskiej i Czechosłowacji. Morawy wobec odrodzenia narodowego Czechów)
• Wielkie rody Moraw i ich rezydencje
• Kościół katolicki na Morawach
• Zarys dziejów Łużyc.
• Pamięć o Łużyczanach na terenie Republiki Niemieckiej (T) ew. Tradycje historyczne regionu hradeckiego i liberckiego Republiki Czeskiej
• Inkwizycja – narzędzie przeciw heretykom.
• Herezje europejskie i najgłośniejsze procesy w dawnej Rzeczypospolitej
• Na szlacheckim i magnackim dworze. Okrucieństwo wobec poddanych.
• Życie codzienne na wsi polskiej w XVII i XVIII wieku.
• Niepospolite niewiasty staropolskie.
• Kazanie na czary z początku XVIII wieku – retoryka strachy – oddziaływanie społeczne
• Opętania na tle problemów religijnych XVI wiecznej Anglii, cz. 1 – John Dee i sprawa 7 z Lancashire
• Opętania na tle problemów religijnych XVI wiecznej Anglii, cz. 2 – John Darrell i opętanie Mary Glover
Kierunek studiów
Nakład pracy studenta
Poziom studiów
Profil kształcenia
Rodzaj przedmiotu
Semestr, w którym realizowany jest przedmiot
Tryb prowadzenia
Wymagania
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Wiedza
Student
K_W04 Posiada znajomość elementarnej terminologii nauk historycznych oraz terminologii nauk humanistycznych i nauk społecznych przydatnej w badaniach historycznych
K_W06 Dostrzega relacje pomiędzy aktualnymi wydarzeniami a przeszłością.
K_W10 Wie o istnieniu w naukach historycznych i społecznych różnych punktów widzenia, determinowanych różnym podłożem narodowym i kulturowym.
Umiejętności
Student
K_U05 Posiada elementarne umiejętności badawcze w zakresie nauk historycznych.
K_U06 Umie korzystać z technologii informacyjnej, multimediów i zasobów Internetu. Potrafi opracowywać dane dotyczące historii i związanych z nią dyscyplin nauki, stosując m. in. metody statystyczne oraz tworząc bazy danych.
K_U08 Potrafi dokonać krytycznej analizy różnego rodzaju obszarów wiedzy i informacji oraz ocenić ich rolę społeczną i kulturową.
K_U13 Rozumie konieczność i odczuwa potrzebę ciągłego dokształcania się i rozwoju kulturalnego.
Kompetencje społeczne (postawy)
Student
K_K04 Jest świadomy znaczenia nauk humanistycznych, a szczególnie historii dla utrzymania i rozwoju więzi społecznych na różnych poziomach
K_K05 Respektuje różnice poglądów historiograficznych w różnych okresach czasu i kontekstach.
K_K06 Respektuje fakt, że badania i debata historyczna są procesem w stanie nieustannych zmian i ciągłego rozwoju.
K_K07 Docenia i szanuje tradycję i dziedzictwo kulturowe ludzkości i ma świadomość odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa kulturowego Europy, Polski i swojego regionu.
Kryteria oceniania
Sposób zaliczenia
Zaliczenie na ocenę
Podstawowe kryteria
Przygotowanie referatu lub prezentacji
Praktyki zawodowe
Nie dotyczy
Literatura
M. Cygański, R. Leszczyński, Zarys dziejów narodowościowych Łużyczan, t. I: Do 1919 roku, Opole 2002.
M. Cygański, R. Leszczyński, Zarys dziejów narodowościowych Łużyczan, t. II: Lata 1919-1997, Opole 1997.
J. Bahlcke, Dzieje Górnych Łużyc. Władza, społeczeństwo i kultura od średniowiecza do końca XX wieku, Warszawa 2007.
J. Rychlik, W. Penczew, Historia Czech, Wrocław 2020.
Šołta Jan, Zarys dziejów Serbołużyczan, Ossolineum 1984.
P. Pałys, Państwa słowiańskie wobec Łużyc w latach 1945-1948, Opole 2014.
Wyder Grażyna, Łużyce w polskiej literaturze historycznej XIX wieku i okresu międzywojennego, Zielona Góra 2003.
A. Zieliński (opr.), Podróże Polaków na Łużyce w XIX wieku, Ossolineum 1975.
T. Ciesielski, Czy Krabat był Polakiem? Generał Jan Paweł Sybilski. Polak w XVIII-wiecznej armii saskiej i właściciel dóbr ziemskich na Łużycach, "Pro Lusatia. Opolskie Studia Łużycoznawcze" 2008, t. 7.
J. Szczepankiewicz-Battek, Protestantyzm na Śląsku, Wrocław 1996.
R. Fukala, Dramat Europy. Wojna trzydziestoletnia (1618-1648), a kraje Korony Czeskiej, Wrocław 2015.
H. Kaczmarek OP, Czechy. Kościól i państwo, Kraków 2016.
K. Polek, Państwo wielkomorawskie i jego sąsiedzi, Kraków 1994.
H. Rawlings, Inkwizycja hiszpańska, Kraków 2009;
J. Tyszkiewicz, Inkwizycja hiszpańska, Komorów 1998;
S. Wrzesiński, Oddech śmierci: życie codzienne podczas epidemii, Kraków 2008;
Życie codzienne w XVIII-XX wieku i jego wpływ na stan zdrowia ludności, pod red. B. Płonka-Syroka i A. Syroka, Wrocław 2003;
M. Bogunka, Gorsza płeć. Kobieta w dziejach Europy od antyku po wiek XXI, Warszawa 2005;
U. Świderska – Włodarczyk, Mentalność szlachty polskiej XV i XVI wieku, Poznań 2003;
J. Kitowicz, Opis obyczajów za panowania Augusta III, Warszawa 1999;
J. Tazbir, Okrucieństwo w nowożytnej Europie, Warszawa 1999;
M. Ruszczyc, Niepospolite kobiety: legenda i historia, Warszawa 1998;
W. Michalska-Krajewska, Tajemnice haremu: kobieta w świecie islamu, Warszawa 2003;
Historia życia prywatnego, t. 2, Od Europy feudalnej do renesansu, pod red. Philippe Aries, Georges Duby, Andrzej Łoś, Wrocław 2005;
Historia życia prywatnego, t. 3. Od renesansu do oświecenia, pod red. Philippe Aries, Georges Duby, Andrzej Łoś, Wrocław 2005;
E. Joung, Czarownice, Poznań 2003; A. Łuczak, Czary i czarownice wczoraj i dziś, Tarnów 1993;
A. M. di Nola, Diabeł. O formach, historii i kolejach losu Szatana, a także jego powszechnej a złowrogiej obecności wśród wszystkich ludów, od czasów starożytnych aż po teraźniejszość, Kraków 1997;
E. Petoia, Wampiry wilkołaki. Źródła, historia, legendy od antyku do współczesności, Kraków 2003
Campbell, G.L. 2006: Strange Creatures: Anthropology in Antiquity, London: Duckworth.
Clarke. K. 2001: Between Geography and History: Hellenistic Constructions of the Roman World, Oxford: Oxford University Press.
Raaflaub, K., Talbert, R.J.A. (eds.) 2010: Geography and Ethnography: Perceptions of the World in Pre-Modern Societies, Malden – Oxford: Blackwell.
L. Winniczuk, Ludzie, zwyczaje i obyczaje w starożytnej Grecji i Rzymie, Warszawa 2012.
A. Wypustek, Życie rodzinne starożytnych Greków, Wrocław 2007.
A. Wypustek, Magia antyczna, Wrocław 2001.
A. Wypustek, Imperium szamba, ścieku i wychodka, Warszawa 2018.
Pierre Grimal, Miłość w starożytnym Rzymie, Warszawa 1998.
M. Peachin (red.), The Oxford Handbook of Social Relations in the Roman World, Oxford 2011.
L. Foxhall, Studying Gender in Classical Antiquity, Cambridge 2013.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: