Wykład monograficzny 2: 1.S2.FP.16.3
Zakres materiału
1. Język jako zjawisko społeczne, funkcje języka. Język i jego dyferencjacja Subdyscypliny lingwistyki badające zjawiska zróżnicowania językowego (socjolingwistyka, polityka językowa, dialektologia, geografia językowa, komunikacja społeczna).
2. Społeczne uwarunkowania zróżnicowania językowego. Języki w kontakcie, interferencje językowe, dwujęzyczność i diglosja.
3. Aspiracje językowe Ślązaków. Społeczny i polityczny dyskurs o języku śląskim.
4. Klasyfikacja języków. Problem granicy pomiędzy dialektem a językiem.
5. Teoretyczne podstawy opisu dialektów.
6. Polski język ogólny, odmiany regionalne, dialekty, ich role komunikacyjne.
7. Historyczne granice Śląska. Zasięg geograficzny współczesnych gwar śląskich.
8. Z historii dialektu śląskiego. Plemiona śląskie. Pochodzenie nazwy Śląsk. Badacze gwar śląskich.
9. Właściwości fonetyczne gwar śląskich na tle innych gwar polskich: samogłoski jasne i pochylone, samogłoski nosowe, spółgłoski.
10. Leksyka śląska. Problem zapożyczeń czeskich i niemieckich.
11. Klasyfikacja gwar śląskich. Charakterystyka poszczególnych subdialektów.
12. Gwary i odmiany mieszane na Śląsku. Język miast śląskich.
13. Śląsk jako region kulturowo-językowy. Stosunki językowe na Śląsku, historyczna wielojęzyczność na Śląsku. Polskość gwar śląskich w świetle języka.
14. Początki normalizacji języka śląskiego. Kodyfikacja pisowni.
15. Literatura i publicystyka w języku śląskim.
Dyscyplina
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Koordynatorzy przedmiotu
Literatura
Bąk Stanisław, O nowy podział dialektów śląskich, „Slavia Occidentalis” t. 28/29, 1971, s. 3-14.
Bąk Stanisław, Zróżnicowanie narzecza śląskiego (Próba podziału i charakterystyki dialektów śląskich), "Prace i Materiały Etnograficzna" t. 23, Wrocław 1963, s. 401-523.
Bąk Stanisław, Mowa polska na Śląsku, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1974.
Dejna Karol, Dialekty polskie, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1973.
Hentschel Gerd, Tambor Jolanta, Fekete Istvan, Das Schlesische und seine
Sprecher. Śląski lekt i jego użytkownicy, Berlin-Warszawa 2022.
Nadciągają Ślązacy. Czy istnieje narodowość śląska?, pod red. L. M. Nijakowskiego, Warszawa 2004.
Najnowsze dzieje języków słowiańskich. Język polski, red. S. Gajda, Opole 2001.
Rospond S., Dzieje polszczyzny śląskiej, Katowice 1959.
Szczygielski Kazimierz, Geografia mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce. Ujęcie ilościowe, Opole 2006.
Tambor Jolanta, Mowa Górnoślązaków oraz ich świadomość językowa i etniczna, Katowice 2006.
Wicherkiewicz Tomasz, Regionalne języki korateralne Europy - porównawcze studia przypadku z polityki językowej, Poznań 2014.
Wieser Encyklopedie der europäischen Ostend, band 10, Lexikon der Sprachen des europäischen Ostens, herausg. Miloš Okuka, Wieser Verlag, Klagenfurt-Wien-Ljubljana 2002.
Wyderka Bogusław, 2004, Język, dialekt czy kreol? (w:) Nadciągają Ślązacy. Czy istnieje narodowość śląska? Pod red. Lecha M. Nijakowskiego, Warszawa 2004, s. 187-215.
Wyderka Bogusław, Językowe subregiony Śląska, „Z polskich studiów slawistycznych” Seria X Językoznawstwo, Warszawa 2002, s. 263-270.
Wyderka Bogusław, Śląsk jako region językowy, (w:) Języki mniejszości i języki regionalne, pod red. E. Wrocławskiej i J. Zieniukowej, Warszawa 2003, s. 501-509.
Zaręba Alfred, Atlas językowy Śląska, t. 1-8, Warszawa-Kraków 1969-1996.
Zaręba Alfred, Śląskie teksty gwarowe, Kraków 1961.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: