Edukacja literacka w dawnej Polsce 1.S2.FP.25

- Najstarsze uniwersytety europejskie. Powstanie Akademii w Krakowie. Mowa łacińska Leonarda Coxe’a na cześć Akademii („De laudibus Celeberrimae Cracoviensis Acade miae”). Pochwała Wszechnicy Krakowskiej autorstwa Szymona Starowolskiego („Laudatio Almae Academiae Cracovieviensis”).
- Wątki tematyczne i forma literacka najdawniejszych kazań oraz mów uniwersyteckich.
- Odwołania do autorów starożytnych w mowach akademickich Fabiana Birkowskiego.
- Teksty literackie m.in. Cycerona, Wergiliusza, Horacego, Owidiusza, Stacjusza, Klaudiusza, Lukana, Seneki przedmiotem wykładów w Akademii Krakowskiej.
- Twórczość panegiryczna w środowisku akademickim Krakowa.
- Zróżnicowany program nauczania w szkołach parafialnych średniowiecza.
- Lektura autorów antycznych w szkołach szczebla elementarnego w okresie renesansu.
- Pierwsza humanistyczna szkoła średnia powstała z fundacji bpa Jana Lubrańskiego. Przygotowanie uczniów do udziału w żuciu literackim. Absolwenci Akademii m.in.: Klemens Janicki, Krzysztof i Łukasz Opalińscy.
- Cele i metody nauczania w renesansowych szkołach luterańskich. Zainteresowanie twórczością Cycerona, Terencjusza, Erazma z Rotterdamu i Filipa Melanchtona.
- Studia wyższe w Akademii Zamojskiej. Literacki topos w kontekście myśli Cycerona, Plotyna, św. Augustyna, św. Tomasza.
- Akademia Wileńska i jej oddziaływanie na inne szkoły jezuickie w Rzeczypospolitej. Kurs nauk humanistycznych. Rola wykładowców m.in. Piotra Skargi i Macieja Kazimierza Sarbiewskiego.
- Powstanie Kolegium Nowodworskiego w Krakowie. Rozwój katolickich szkół średnich i ich program nauczania.
- Podróże edukacyjne („peregrinatio academica”) młodzieży szlacheckiej w XVI i XVII wieku.

Kierunek studiów

Filologia polska

Literatura uzupełniająca

- H. Barycz, Historia Uniwersytetu Jagiellońskiego w epoce humanizmu, Kraków 1935. - H. Barycz, Historia szkół nowodworskich, t. 1, Kraków 1939-1947. - T. Bieńkowski, Szkolnictwo, w: Słownik literatury staropolskiej, red. T. Michałowska, Wrocław 1990. - T. Bieńkowski, Szkoły w kulturze staropolskiej. Wnioski i refleksje, „Rozprawy z dziejów oświaty” 1983, t. XXV. - Tomasz Graff, Wokół staropolskich fundacji i benefaktorów Szkół Nowodworskich w Krakowie, „Folia Historica Cracoviensia” 2013, t. XIX. - M. Nowicki, Akademia Lubrańskiego. Organizacja szkoły i działalność wychowawcza, Warszawa 2015. - S.L. Krowicki, Do Klio frontem. O edukacji młodzieży w dawnej Polsce i Litwie. Wybór artykułów publicystycznych, Warszawa 2015.

Nakład pracy studenta

udział w zajęciach 30 h 1ects przygotowanie do zajęć, lektura literatury przedmiotu , przygotowanie referatu 30 h 1 ects

Poziom studiów

Studia II stopnia

Profil kształcenia

ogólnoakademicki

Rodzaj przedmiotu

obowiązkowe

Semestr, w którym realizowany jest przedmiot

Tryb prowadzenia

Realizowany w sali

Założenia

Zapoznanie studentów z formami edukacji w dawnej Polsce oraz wskazanie źródeł rozwoju kształcenia literackiego w Rzeczypospolitej.

Koordynatorzy przedmiotu

W cyklu 2023/24-Z:

Maria Rowińska-Szczepaniak
Tomasz Wielg

W cyklu 2022/23-Z:

Maria Rowińska-Szczepaniak

Efekty kształcenia

WIEDZA: ABSOLWENT ZNA I ROZUMIE
k_W01
k_W02
k_W03
k_W04
k_W05
UMIEJĘTNOŚCI: ABSOLWENT POTRAFI
k_U01
k_U02
k_U03
k_U04
k_U05
k_U07
k_U08
KOMPETENCJE SPOŁECZNE: STUDENT JEST GOTÓW DO
k_K01
k_K05

Kryteria oceniania

Warunki zaliczenia przedmiotu:
- aktywność na zajęciach,
- wygłoszenie referatu.

Literatura

Literatura podmiotu
- O edukacji dawnych Polaków. Materiały z XVI – XVII wieku, wybrała i oprac. T. Dukalska-Macheta, Warszawa 1982.
- Mowy staropolskie (wybór), wybrał i opracował B. Nadolski, Wrocław 2005.
- Fabian Birkowski, Mowy akademickie i polemiczne. Orationes academicae et polemicae, z języka łacińskiego przełożyła B. Gaj, opracowały i komentarzami opatrzyły B. Gaj, M. Rowińska-Szczepaniak, Warszawa 2016.
- S. Gawarecki, Diariusz drogi. Podróż Jana i Marka Sobieskich po Europie 1646–1648. J. Sobieski, Instrukcja synom moim do Paryża, oprac. M. Kunicki-Goldfinger, Warszawa 2013.
Literatura przedmiotu
-W. Uruszczak, Powstanie Uniwersytetu w Krakowie w 1364 roku, „Czasopismo Prano-Historyczne” t. LXVI, 2014, z. 1, s. 13-40.
- T. Bieńkowski, Kształtowanie publiczności literackiej w szkołach w Polsce w XVI i XVII w., w: Publiczność literacka i teatralna w dawnej Polsce, red. H. Dziechcińska, Warszawa 1985.
- T. Bieńkowski, Panegiryk a życie literackie w Polsce XVI i XVII wieku, w: Z dziejów życia literackiego w Polsce XVI i XVII wieku, red. H. Dziechcińska, Wrocław 1980.
- D. Facca, Kultura późnego renesansu w nauczaniu filozofii w Akademii Zamojskiej, w: Świt i zmierzch baroku, red. M. Hanusiewicz, J. Dąbkowska, A. Karpiński, Lublin 2002.
- E.J. Głębicka, Akademia Krakowska a twórczość panegiryczna w XVII w., w:Literatura i instytucje w dawnej Polsce, red. H. Dziechcińska, Warszawa 1994.
- B. Milewska-Waźbińska. W sławnej kwaterze Pallady. Kształtowanie formacji kulturowej w szkołach humanistycznych w XVII wieku (na podstawie zeszytów szkolnych Jana Sobieskiego). „Silva Rerum”, Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, 2014.
- D. Żołądź-Strzelczyk, Podróże edukacyjne w staropolskiej myśli pedagogicznej, „Chowanna” 1998, nr 2.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 1.S2.FP.25 w USOSweb