Przedmiot literaturoznawczy uzupełniający kanon 1: 1.S3.ED.55.3

Celem zajęć jest przedstawienie najważniejszych zagadnień składających się na syntezę wiedzy o historii dawnej literatury polskiej w kontekście literatury powszechnej
2. Zapoznanie z podstawowymi zagadnieniami dotyczącymi kanonu literatury powszechnej, genologii oraz podobieństw i różnic w postrzeganiu ciągłości zjawisk literackich, charakterystycznych dla różnych części Europy ( co służyć ma pogłębieniu kompetencji w zakresie interdyscyplinarnej wiedzy przedmiotowej. Sprzyjają temu wszelkie zabiegi komparatystyczne, pozwalające na wskazanie zjawisk analogicznych lub też kontrastowych w obszarze literatury czy sztuki
3. Zapoznanie z podstawowymi zasadami retorycznej organizacji tekstu, swoistości genologicznej utworów XVI i XVII w., podstawowych założeń poetyki historycznej, funkcjonowania zasad intertekstualności, z którą związane są koncepcje dotyczące związków i zależności i ideowych wpływów, znaczenia i roli alegorezy w procesie eksplikacji tekstów dawnych.
4. wykształcenie umiejętności dostrzegania w omawianych tekstach ciągłości idei i tradycji, przede wszystkim związanych z humanitas w kulturze oraz łączenie tych zjawisk z treściami obecnymi w literaturze polskiej.
Idea przewodnia, która przyświecała doborowi tekstów została zasadniczo wparta na paradygmacie chronologiczno – genologicznym, przy czym omawiane teksty przedstawiane są w sposób dający możliwość zaobserwowania nie tylko przemian w zakresie poetyki i retoryki historycznej, ale również pozwalają uchwycić problemy wpisujące się w tematykę historii idei. na kolejnych spotkaniach zostają poruszane problemy dotyczące oddziaływania tekstów literackich na kształtowanie się wzorców tożsamości narodowej oraz tożsamości europejskiej. Punkty ECTS: 3 godziny kontaktowe 1 ECTS: 30h udział w zajęciach 1 ECTS: 20h konsultacje Samokształcenie 1 ECTS: 25h samodzielna nauka. Kontakt z osobą prowadzącą: lot10@wp.pl.
1. Ewolucja eposu oraz jego późniejsze odmiany. Geneza chansons de geste. Pieśń o Rolandzie jako arcydzieło epiki rycerskiej, jej treść i cechy swoiste oraz rola w przedstawianiu średniowiecznego etosu wojownika. Elitarny charakter romansu dworskiego. Odrębny krąg tematyczny opowieści bretońskich osnutych wokół postaci króla Artura i rycerzy Okrągłego Stołu, autor wielu romansów rycerskich Chretien de Troyes. Konflikt namiętności z obowiązkiem, czyli mit miłości tragicznej zawarty w Dziejach Tristana i Izoldy. Epos nowożytny: Ariosto, Orland szalony; Tasso, Jerozolima wyzwolona
2. Boska Komedia Dantego jako arcydzieło literatury wizyjnej na tle eschatologii chrześcijańskiej. Złożona struktura eposu: etapy wędrówki przez zaświaty: piekło, czyściec i raj. Geneza gatunku visio (zob. Nekyja w XI pieśni Odysei Homera i VI ks. Eneidy oraz wizja św. Pawła), reguła contrappasso (reguła odwetu), czyli m. in. dydaktyczny charakter peregrynacji po zaświatach. Kompozycja, bogactwo symboliki, w tym symboliki numerologicznej, rozmaitość środków ekspresji, artyzm i wymowa ideowa dzieła. Tasso, Jerozolima wyzwolona (Ks.VIII) i Milton, Raj utracony. Narodziny powieści
3. Motyw miłości w literaturze antycznej. Humanistyczne formy erotyki w średniowiecznej liryce i epice (kontynuacja dworskiej miłości oraz wzorca dolce stil nuovo). Tradycje rzymskiej poezji miłosnej oraz liryki prowansalskiej. Romans o Róży jako średniowieczna ars amandi, czyli dzieło kontrastujące z ideami gotyku i dojrzałej scholastyki. Stylizacje miłości, alegoryczność utworu . Petrarki model liryki erotycznej i jego kontynuacje. Witalistyczna, zmysłowa, ludyczna koncepcja miłości renesansowej w prozie –Boccaccia i Rabelais`go. Nowela jako gatunek na podstawie Dekameronu Boccaccia. Budowa, narratorzy, szczególna motywacja kompozycyjna oraz symboliczna wymowa utworu. Zjawisko zwane małym humanizmem i poszukiwanie humanistycznego ideału.
4. Określenia „literatura elżbietańska”, „dramat elżbietański”, przełom w sztuce angielskiej w latach osiemdziesiątych. Fenomen dramatu Williama Shakespeare`a: odrzucenie rygorów kompozycyjnych, zasady estetycznej jedności, wprowadzenie luźnej epizodycznej konstrukcji fabuły, scalanie ujęć dramatycznych z epickimi i lirycznymi, połączenie pierwiastków tragicznych i komicznych, wzniosłości z małostkowością oraz grozy z groteską. Osadzenie konfliktu tragicznego wśród konkretnych okoliczności psychologicznych, społecznych, obyczajowych i historycznych. Wprowadzanie na scenę fantastyki i baśniowości. Przedstawianie bohaterów jako postaci pozostających pod wpływem silnych namiętności i konfliktów moralnych. Kunszt poetycki, indywidualizacja stylu i głębia filozoficzna twórczości Williama Shakespeare`a.
5. Narodziny powieści: Przemyślny szlachcic Don Kichot z Manczy Cervantesa jako parodia romansu rycerskiego, a zarazem odbicie sceptycyzmu poznawczego z ducha Erazma, Montaigne`a, Castiglione`a i Calderona. Rozległy obraz hiszpańskiego społeczeństwa na przełomie XVI i XVII wieku. Powieść o potędze wyobraźni. Przesłanie ideowe utworu (konfrontacja ideału z rzeczywistością, fantazji z realizmem, życia ze sztuką, idealizmu z praktycyzmem, prawdy z fałszem). Relatywizm Cervantesa charakterystyczny dla myśli europejskiej późnego renesansu (manieryzm). Synkretyzm gatunkowy powieści (nawiązania do konwencji romansu picarejskiego, pasterskiego i utopijnego). Zmieniające się techniki narracji oraz otwarta kompozycja dzieła będące efektem nieustannej konfrontacji czytelnika z pytaniami bez odpowiedzi: kto ma słuszność, a kto się myli? Fascynacja kolejnych pokoleń dziełem Cervantesa połączona z przemianami w sposobie interpretacji dzieła od jego powstania po czasy współczesne
6. Wybitne przykłady literatury autobiograficznej –Wyznania św. Augustyna oraz dużo późniejsze, bo już oświeceniowe Wyznania Jean Jacques Rousseau. Narodziny eseju : Michał Montaigne i Francis Bacon. Elementy pamiętnika, dziennika życia wewnętrznego, powieści autobiograficznej, gawędy, eseju (religijnego, psychologicznego, filozoficznego). Różne koncepcje świata i człowieka.
7. Świat wyobraźni barokowej i scena hiszpańska. Tragedia nieregularna Życie jest snem Calderona. Propozycja pomysłowej formy scenicznej, w której realizują się założenia filozoficzne i mistyczne. Misterna, wielowarstwowa budowa pozwalająca czytać dzieło na wiele sposobów. Zagadnienie wolnej woli i przeznaczenia oraz dydaktyczna rola teatru bogatego w uniwersalne wartości artystyczne.
UWAGA: punkt 5 i 6 – do wyboru