Językoznawstwo ogólne 1.S3.FP1.6

1. Podstawy naukoznawstwa. Wiedza i nauka. Paradygmaty nauki w lingwistyce. Wybrane zagadnienia z historii i metodologii lingwistyki (indukcjonizm a językoznawstwo historyczno-porównawcze, weryfikacjonizm a strukturalizm, falsyfikacjonizm a generatywizm, postmodernizm, pragmatyka, językoznawstwo kognitywne).
2. Przedmiot badań językoznawstwa. Język i jego cechy. Znakowy charakter języka. Uniwersalia językowe.
3. Dyscypliny lingwistyki. Synchronia i diachronia w badaniach językoznawczych. Związek lingwistyki z innymi naukami.
4. Komunikacja językowa. Funkcje języka i wypowiedzi.
5. Wybrane zagadnienia z historii językoznawstwa przedstrukturalistycznego. Poglądy starożytnych. Narodziny językoznawstwa nowożytnego. Językoznawstwo historyczno-porównawcze, ewolucjonizm, psychologizm, młodogramatycy, szkoła kazańska (N. Baudoin de Courtenay).
6. Strukturalizm. Źródła strukturalizmu. Etapy rozwoju strukturalizmu. Teoria de Saussure’a. Praska szkoła lingwistyczna. Szkoły lingwistyczne dojrzałego strukturalizmu. Pojęcie systemu językowego. Podsystemy języka: fonologiczny, morfologiczny, syntaktyczny, leksykalny.
7. Szkoły lingwistyczne dojrzałego strukturalizmu. Strukturalistyczne teorie znaku i znaczenia. Badania nad funkcyjno-stylistycznych zróżnicowaniem języków.
8. Amerykańska szkoła lingwistyki antropologicznej. Szkoła amerykańska Edwarda Sapira i Benjamina Lee Whorfa.
9. Lingwistyka antropologiczna. Współczesne kierunki badań. Uniwersalne a kulturowe kategorie gramatyczne.
10. Etnolingwistyka. Zakres dyscypliny. Etnolingwistyka w Polsce. Koncepcje językowego obrazu świata.
11. Strukturalizm amerykański.
12. Generatywny model języka. Gramatyka generatywno-transformacyjna N. Chomsky’ego.
13. Komunikacjonizm. Główne założenia i pojęcia gramatyki komunikacyjnej. Język w kontekście, funkcjonalne podejście do komunikacji, język jako działanie.
14. Teoria pragmatyczne. Teoria aktów mowy.
15. Rozwój badań semantycznych.
16. Kognitywizm. Filozoficzne i psychologiczne korzenie kognitywizmu. Podstawowe założenia teoretyczne językoznawstwa kognitywistycznego (Eleonora Rosch, Georg Lakoff, Ronald Langacker, John R. Taylor).
17. Języki świata. Zasady klasyfikacji języków. Klasyfikacja historyczna (genetyczna), geograficzna, typologiczna. Klasyfikacja genetyczna języków występujących współcześnie w Europie.

Kierunek studiów

filologia polska

Literatura uzupełniająca

Ahearn Laura M., Antropologia lingwistyczna. Wprowadzenie, Kraków 2013. Bartmiński Jerzy, Językowe podstawy obrazu świata, Lublin 2006. Duszak Anna, Tekst, dyskurs, komunikacja międzykulturowa, Warszawa 1998. Furdal A., Językoznawstwo otwarte, Opole 1977. Helbig Gerhard Dzieje językoznawstwa nowożytnego, Warszawa 1982. Iwić Milka, Kierunki w lingwistyce, Wrocław 1975. Językoznawstwo strukturalne. Wybór tekstów pod red. H. Kurkowskiej i A. Weinsberga, Warszawa 1979. Lakoff G., Johnson Mark, Metafory w naszym życiu, Warszawa 1988. Langacker R., Wykłady z gramatyki kognitywnej. Kazimierz nad Wisłą, grudzień 1993, pod red. H. Kardeli, Lublin 1995. Luschützky Hans, Christian, Zarys typologii języków, Kraków 2005. Lyons J., Semantyka, t. 1-2, Warszawa 1984. Mańczak W., Problemy językoznawstwa ogólnego, Wrocław-Warszawa-Kraków 1996. Nowak Tomasz, Język w świetle odkryć nauki, Kraków 2011. Obyczaje, języki, ludy świata. Encyklopedia PWN, Warszawa 2007. Taylor J., Kategoryzacja w języku. Prototypy w teorii językoznawczej, Kraków 2001. Taylor John R., Gramatyka kognitywna, Kraków 2002. Wierzbicka A., Język – umysł - kultura. Wybór pism pod red. J. Bartmińskiego, Warszawa 1999.

Nakład pracy studenta

udział w zajęciach 30 h 1ects przygotowanie do zajęć oraz przygotowanie do zaliczenia i udział w nim 30 h 1 ects

Poziom studiów

Studia licencjackie

Profil kształcenia

ogólnoakademicki

Rodzaj przedmiotu

obowiązkowe

Semestr, w którym realizowany jest przedmiot

Tryb prowadzenia

Realizowany w sali

Wymagania

Bez wymagań wstępnych

Koordynatorzy przedmiotu

Marzena Makuchowska
Tomasz Wielg

Efekty kształcenia

Wiedza: W04, W05, W09.
Umiejętności: U01, U04, U06.
Kompetencje społeczne (postawy):K04, K05, K06.

Kryteria oceniania

Cykl wykładów zakończony egzaminem pisemnym.

Literatura

Literatura podstawowa:
Bobrowski I., Zaproszenie do językoznawstwa, Kraków 1998.
Grzegorczykowi R., Wstęp do językoznawstwa, Warszawa 2007.
Heinz A., Dzieje językoznawstwa w zarysie, Warszawa 1983.
Kardela H., Metodologia językoznawstwa kognitywnego, (w:) Metodologie językoznawstwa. Podstawy teoretyczne, red. P. Stalmaszczyk, Łódź 2001, s. 196-233.
Kognitywne podstawy języka i językoznawstwa, red. E. Tabakowska, Kraków 2001.
Łuczyński E., Maćkiewicz J., Językoznawstwo ogólne. Wybrane zagadnienia, Gdańsk 2009.
Majewicz A. F., Języki świata i ich klasyfikowanie, Warszawa 1989.
Paveau M., Sarfati G., Wielkie teorie językoznawcze. Od językoznawstwa historyczno-porównawczego do pragmatyki, Kraków 2009.
Rasiński Lotar (red.), Język, dyskurs, społeczeństwo, Warszawa 2009
Vater Heinz, Wprowadzenie do lingwistyki, Wrocław 2015.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 1.S3.FP1.6 w USOSweb