Teoria i praktyka przekładu 1.S3.JOSP.33

1. Typologia przekładów (ustny/pisemny; naturalny/maszynowy; użytkowy /artystyczny; symultaniczny/konsekutywny). Hierarchia typów przekładów w zależności od celów tłumaczenia.
2. Tekst jako podstawowy obiekt przekładu. Przekład jako tworzenie tekstu. Typologia tekstów a cele przekładu. Gatunki tekstu a przekład (tekstowe restrykcje gatunkowe).
3. Jednostka języka – elementarny składnik tekstu wyjściowego. Jednostka języka a produkt językowy (wypowiedź). Problem wyodrębnialności jednostek języka. Podział tekstu wyjściowego na wyrazy a jego podzielność na jednostki języka.
4. Podstawowe klasy jednostek języka w perspektywie translatorskiej (idiomy, przysłowia, skrzydlate słowa, terminy złożone, złożone nazwy własne, peryfrazy uzualne, orzeczenia peryfrastyczne, napisy miejskie, formuły etykietalne, metaoperatory itp.).
5. Jednostka języka w procesie translacji: transland vs translat. Źródła ekwiwalentów. Kryterium sytuacyjności w ustalaniu ekwiwalentu jednostki języka A.
6. Pojęcie nieprzekładalności. Nieprzekładalność strukturalna. Nieprzekładalne zjawiska gramatyczne i gramatyka kontrastywna.
7. Nieprzekładalność pojęciowa. Luki pojęciowe w narodowej siatce mentalnej i luki nazewnicze w systemie języka docelowego. Techniki zapełniania luk: zapożyczanie, kalkowanie, neosemantyzacja, neologizacja, opis, hybrydy.
8. Egzotyzacja i adaptacja jako podstawowe strategie translatorskie. Wybór strategii w zależności od celu tłumaczenia. Strategie mieszane.
9. Przekład a leksykografia. Rola słownika przekładowego w procesie translacji.
10. Makro- i mikrostruktura słownika przekładowego. Zależność wyboru ekwiwalentu słownikowego od koncepcji leksykograficznej. Pojęcie dwutekstu i wielotekstu jako źródeł ekwiwalentów słownikowych.
11. Fałszywi przyjaciele tłumacza. Ekwiwalenty nieadekwatne w słownikach przekładowych. Zasada ograniczonego zaufania wobec słowników przekładowych i ich komplementarności.

Kierunek studiów

Języki obce w służbie publicznej

Literatura uzupełniająca

1. Barańczak S., 1992, Ocalone w tłumaczeniu. Szkice o warsztacie tłumacza poezji z dołączeniem małej antologii przekładów, Poznań. 2. Belczyk A., 2007, Poradnik tłumacza z angielskiego na nasze, Kraków. 3. Chlebda W., 1997, Biblizmy języka polskiego i rosyjskiego. Koncepcje opisu leksykograficznego, [w:] Współczesny język polski i rosyjski. Konfrontacja przekładowa, red. A. Bogusławski, J. Mędelska, Warszawa. 4. Legeżyńska A., 1986, Tłumacz i jego kompetencje autorskie. Na materiale powojennych tłumaczeń poezji A. Puszkina, W. Majakowskiego, I. Kryłowa i A. Błoka, Warszawa.

Nakład pracy studenta

Godziny kontaktowe: 30 h Tłumaczenie tekstu na ocenę: 5h Przygotowanie się do zajęć oraz do zaliczenia końcowego: 10 h Suma godzin: 60 h

Poziom studiów

I stopnia

Profil kształcenia

ogólnoakademicki

Rodzaj przedmiotu

obowiązkowe

Semestr, w którym realizowany jest przedmiot

letni

Tryb prowadzenia

Realizowany w sali

Wymagania

brak

Założenia

Zajęcia mają na celu wprowadzenie podstaw aparatu pojęciowo-terminologicznego przekładoznawstwa stosowanego i powinny uświadomić słuchaczom, jaka jest istota procesu tłumaczenia, co w tym procesie podlega przekładowi (obiekt przekładu), między kim a kim przekład zachodzi (podmioty przekładu), na czym polega i od czego zależy skuteczność przekładu. Jest to wiedza, którą tłumacz powinien dysponować a priori, by działać efektywnie, z góry eliminować rozwiązania niemożliwe i przyspieszać tym samym tworzenie tekstu docelowego. Słuchacze powinni także zdobyć określoną wiedzę o statusie prawnym tłumacza.

Efekty kształcenia

Wiedza:
– podstawy aparatu pojęciowo-terminologicznego przekładoznawstwa stosowanego (k-W-1);
– wiedza o istocie mechanizmu procesu tłumaczenia, znajomość obiektu przekładu, jego podmiotów i warunków skuteczności przekładu (k-W-4).

Umiejętności:
– posługiwanie się właściwą terminologią przy ocenie rodzajów tekstów (k-U-1, k-U-2);
– dzielenie tekstu wyjściowego na jednostki języka (k-U-3);
– ocena stopnia przekładalności ogniw tekstu (k-U-3);
– określenie dróg poszukiwań ekwiwalentu przekładowego (k-U-3);
– efektywne posługiwanie się słownikami jednojęzycznymi i przekładowymi (k-U-3).

Kompetencje społeczne (postawy):
Zajęcia powinny wykształcić postawę szacunku dla pracy tłumacza w jego różnych rolach i funkcjach, a także postawę otwartości dla pierwiastków inności zawartych w dziełach tłumaczonych oraz dla dialogu międzykulturowego (k-K-1, k-K-3).

Kryteria oceniania

Egzamin: 40%
Tłumaczenie na ocenę: 40%
Aktywność na zajęciach: 10%
Frekwencja: 10%

Praktyki zawodowe

–

Literatura

A. Literatura wymagana do ostatecznego zaliczenia zajęć (zdania egzaminu):
1. Bartwicka H., 2006, Ze studiów konfrontatywno-przekładowych nad językiem polskim i rosyjskim, Warszawa.
2. Bogusławski A., Karolak S., 1970, Gramatyka rosyjska w ujęciu funkcjonalnym, Warszawa.
3. Borysowski D., 2020, Teksty zespolone a problemy leksykografii przekładowej, Opole.
4. Dzierżanowska H., 1990, Przekład tekstów nieliterackich na przykładzie języka angielskiego, Warszawa.
5. Kielar B.Z., 2003, Zarys translatoryki, Warszawa.
6. Lewicki R., 1993, Konotacja obcości w przekładzie, Lublin.
7. Lewicki R., 2000, Obcość w odbiorze przekładu, Lublin.
8. Lewicki R., 2017, Zagadnienia lingwistyki przekładu, Lublin.
9. Lukszyn J., red., 1998, Tezaurus terminologii translatorycznej, Warszawa.
10. Lipiński K., 2000, Vademecum tłumacza, Kraków.
11. Mała encyklopedia przekładoznawstwa, red. U. Dąmbska-Prokop, Częstochowa 2000.
12. Mędelska J., Wawrzyńczyk J., 1992, Między oryginałem i przekładem. Rzecz o słownikach dwujęzycznych, Kielce.
13. Pieńkos J., 2003, Podstawy przekładoznawstwa. Od teorii do praktyki, Zakamycze.
14. Wojtasiewicz O., 1992, Wstęp do teorii tłumaczenia, Warszawa.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 1.S3.JOSP.33 w USOSweb