Metodyka edukacji matematycznej w przedszkolu i klasach I-III (A) 2.3.08.D5.06-INPMEMA

Część A
 Psychologiczne uwarunkowania procesu kształtowania pojęć i umiejętności matematycznych dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Rozwój intelektualny dziecka a poziomy rozumienia pojęć matematycznych, źródła trudności.
 Reprezentacje enaktywne, ikoniczne i symboliczne jako wyznaczniki rozumowania pojęć matematycznych. Reprezentacje graficzne w procesie kształtowania pojęć matematycznych.
 Główne strategie kształcenia matematycznego na etapie przedszkolnym i wczesnoszkolnym ukierunkowane na myślenie matematyczne (logiczne i krytyczne myślenie, dostrzeganie i wykorzystywanie analogii, abstrahowanie, uogólnianie, definiowanie i algorytmizowanie). Konstruktywistyczne podejście do nauczania matematyki.
 Rola, miejsce, cele i treści nauczania matematyki w przedszkolu
 Założenia metodyczne opracowania węzłowych zagadnień programu nauczania matematyki w przedszkolu: Klasyfikacja przedmiotów i pojęcia mnogościowe; Rytmy i regularności; rozwijania rozumowania przyczynowo-skutkowego; Kształtowanie orientacji przestrzennej, w tym na kartce papieru; Rozwijanie intuicji dotyczących liczb i liczenia – kardynalnego, porządkowego i miarowego aspektu liczby, porównywanie liczebności zbiorów, stymulowanie rozwoju operacyjnego rozumowania – odwracalności operacji, Rozwijanie umiejętności dodawania i odejmowania na palcach i innych zbiorach zastępczych, rozdawania i rozdzielania po kilka; Rozwijanie intuicji geometrycznych; Gry i zabawy z wątkiem matematycznym oraz proste gry strategiczne;
 Dojrzałość dziecka sześcioletniego do uczenia się matematyki w szkole i jej diagnoza.

W cyklu 2023/24-L:

Część A
 Psychologiczne uwarunkowania procesu kształtowania pojęć i umiejętności matematycznych dzieci w wieku przedszkolnym. Rozwój intelektualny dziecka a poziomy rozumienia pojęć matematycznych, źródła trudności.
 Reprezentacje enaktywne, ikoniczne i symboliczne jako wyznaczniki rozumowania pojęć matematycznych.
 Główne strategie kształcenia matematycznego na etapie przedszkolnym ukierunkowane na myślenie matematyczne (logiczne i krytyczne myślenie, dostrzeganie i wykorzystywanie analogii, abstrahowanie, uogólnianie, definiowanie i algorytmizowanie). Konstruktywistyczne podejście do nauczania matematyki.
 Rola, miejsce, cele i treści nauczania matematyki w przedszkolu
 Założenia metodyczne opracowania węzłowych zagadnień programu nauczania matematyki w przedszkolu: Klasyfikacja przedmiotów i pojęcia mnogościowe; Rytmy i regularności; rozwijania rozumowania przyczynowo-skutkowego; Kształtowanie orientacji przestrzennej, w tym na kartce papieru; Rozwijanie intuicji dotyczących liczb i liczenia – kardynalnego, porządkowego i miarowego aspektu liczby, porównywanie liczebności zbiorów, stymulowanie rozwoju operacyjnego rozumowania – odwracalności operacji, Rozwijanie umiejętności dodawania i odejmowania na palcach i innych zbiorach zastępczych, rozdawania i rozdzielania po kilka; Rozwijanie intuicji geometrycznych; Gry i zabawy z wątkiem matematycznym oraz proste gry strategiczne;
 Dojrzałość dziecka sześcioletniego do uczenia się matematyki w szkole i jej diagnoza.

Kierunek studiów

Pedagogika przedszkolna i wczesnoszkolna

Literatura uzupełniająca

Dąbrowski M., Pozwólmy dzieciom myśleć - O umiejętnościach matematycznych polskich trzecioklasistów, Warszawa 2008. Gruszczyk-Kolczyńska E., E. Zielińska, Nauczycielska diagnoza gotowości do podjęcia nauki szkolne, Warszawa 2014. Gruszczyk-Kolczyńska E., Dobosz K., Zielińska E., Jak nauczyć dzieci sztuki konstruowania gier?, Warszawa 1996. Jędrzejowska E., Edukacja matematyczna dzieci na przełomie przedszkola i szkoły, W: Matematica 6. Mathematics education in primary school - tradition, inovation. Acta Universitatis Palackianae Olomucensis Facultas Paedagogica 2014, Olomouc 2014. Kalinowska A., Matematyczne zadania problemowe w klasach początkowych - między wiedzą osobistą a jej formalizacją, Kraków 2010. Klus-Stańska D., Kalinowska A., Rozwijanie myślenia matematycznego młodszych uczniów, Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa 2004. Moroz H., Nasza matematyka. Zabawy i gry dydaktyczne, Warszawa 1991. Reclik R., Czy wszystko trzeba policzyć lub zmierzyć? Szacowanie w nauczaniu matematyki [w:] Współczesne problemy nauczania matematyki. Prace monograficzne z dydaktyki matematyki. red. H. Kąkol, Bielsko-Biała 2014, s. 123 – 135. Reclik R., Nowik J., Rachunek pamięciowy w młodszych klasach szkoły podstawowej, Opole 2002.

Nakład pracy studenta

A. godziny kontaktowe: wykład - 15h ćwiczenia metodyczne - 15h B. Praca własna studenta: Studiowanie literatury i materiałów źródłowych - 15h Przygotowanie do ćwiczeń - 15h Przygotowanie projektu /prezentacji - 15h Razem 75h / 3 ECTS

Poziom studiów

studia jednolite magisterskie

Profil kształcenia

praktyczny

Rodzaj przedmiotu

obowiązkowe

Semestr, w którym realizowany jest przedmiot

semestr 6

Tryb prowadzenia

Realizowany w sali

Wymagania

Zaliczenie przedmiotu „Podstawy edukacji matematycznej”

Założenia

W cyklu 2022/23-L:

C 1 – Zapoznanie studentów z rolą, miejscem, celami i treściami nauczania matematyki w przedszkolu. C 2 – Dostarczenie wiedzy związanej z metodami i sposobami rozwijania intuicji matematycznych u dzieci w wieku przedszkolnym z uwzględnieniem prawidłowości rozwojowych dziecka i psychopedagogicznych uwarunkowań procesów myślenia. C 3 – Poznanie specyfiki kształtowania pojęć matematycznych u dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych. C 4 – Poznanie form aktywności matematycznej dzieci. C 5 – Poznanie różnorodnych możliwości wykorzystania gier i zabaw dydaktycznych oraz współczesnych pomocy naukowych w edukacji matematycznej dzieci. C 6 – Rozwijanie u studentów umiejętności projektowania i prowadzenia działań stymulujących rozwój intuicji matematycznych u dzieci w wieku przedszkolnym a także umiejętności zastosowania ich w sytuacjach życiowych.

Ogólnie:

C 1 – Zapoznanie studentów z rolą, miejscem, celami i treściami nauczania matematyki w przedszkolu i szkole podstawowej (klasy I – III). C 2 – Dostarczenie wiedzy związanej z tradycyjnymi i współczesnymi metodami kształtowania pojęć matematycznych u dzieci oraz rozwijaniem ich kompetencji matematycznych z uwzględnieniem prawidłowości rozwojowych dziecka w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. C 3 – Poznanie specyfiki kształtowania pojęć matematycznych u dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych. C 4 – Poznanie form aktywności matematycznej dzieci/uczniów C 5 – Poznanie różnorodnych możliwości wykorzystania gier i zabaw dydaktycznych oraz współczesnych pomocy naukowych w edukacji matematycznej dzieci. C 6 – Poznanie roli konkursów matematycznych dla uczniów klas I–III szkoły podstawowej: rodzaje, zasady rozgrywania, charakter zadań, walory kształcące oraz sposoby przygotowania uczniów do udziału w konkursach.

W cyklu 2023/24-L:

Koordynatorzy przedmiotu

Ewa Jędrzejowska

Efekty kształcenia

Wiedza W zakresie wiedzy absolwent zna i rozumie:
W1. Stadia rozwoju umysłowego w kontekście zakresu i metod edukacji matematycznej, a także poziom rozumowań przedoperacyjnych, operacyjnych i formalnych;
W2. Zagadnienia edukacji matematycznej w przedszkolu: podstawę programową i program edukacji matematycznej, rozwijanie intuicji dotyczących liczb i liczenia – kardynalnego, porządkowego i miarowego aspektu liczby, porównywanie liczebności zbiorów, stymulowanie rozwoju operacyjnego rozumowania – odwracalności operacji, rozwijania rozumowania przyczynowo-skutkowego i orientacji przestrzennej, w tym na kartce papieru, dodawania i odejmowania na palcach i innych zbiorach zastępczych, rozdawania i rozdzielania po kilka, rozwijania intuicji geometrycznych; gry i zabawy z wątkiem matematycznym oraz proste gry strategiczne;
W3. Zagadnienia edukacji matematycznej w klasach I–III szkoły podstawowej: podstawę programową, projektowanie aktywności matematycznej przy kształtowaniu pojęć liczbowych i sprawności rachunkowych, wprowadzanie symboliki i zapisu matematycznego, rozwijanie orientacji przestrzennej i wyobraźni geometrycznej oraz kształtowanie umiejętności matematycznych potrzebnych w sytuacjach życiowych;
W4. Rolę pracy domowej ucznia i zasady konstruowania sprawdzianów i oceniania;
W5. Formy aktywności dzieci lub uczniów: manipulacje, eksperymenty, budowanie modeli płaskich i przestrzennych z zastosowaniem różnych materiałów, w tym gotowych elementów, samodzielne odkrywanie praw matematycznych, prowadzenie prostych rozumowań, w tym z wykorzystaniem łamigłówek;
W6. Znaczenie obliczeń pamięciowych, trudności w opanowaniu rachunków pamięciowych, techniki kształcenia biegłości rachunkowej i strategie sprytnych rachunków;
W7. Metody pracy z zadaniami tekstowymi, stosowania reprezentacji graficznych w ćwiczeniach rachunkowych i rozwiązywaniu zadań tekstowych;
W8. Znaczenie kształtowania umiejętności logicznego i krytycznego myślenia, stawiania i weryfikowania hipotez, dostrzegania i wykorzystywania regularności i analogii, używania argumentacji i kontrprzykładów, w tym w rozwiązywaniu łamigłówek, abstrahowania, uogólniania, klasyfikowania, definiowania i algorytmizowania;
W9. Rodzaje i źródła typowych błędów uczniowskich, a także ich rolę i sposoby wykorzystania w procesie dydaktycznym;
W10. Środki dydaktyczne w edukacji matematycznej dzieci: pakiety edukacyjne, karty pracy, elementy do manipulacji i klasyfikacji, liczydła, liczmany, klocki logiczne Dienesa, klocki Cuisenaire’a, kostki do gry, domina, karty, mozaiki, konstrukcyjne klocki geometryczne różnych typów, łamigłówki logiczne i proste gry strategiczne;
W11. Znaczenie wykorzystania gier i zabaw matematycznych do realizacji celów dydaktycznych, w tym zastosowanie w pracy z uczniem z trudnościami w uczeniu się oraz z uczniem zdolnym; zasady konstruowania gier przez uczniów, zespołowe formy uczenia się i utrwalania wiadomości;
W12. Rolę konkursów matematycznych dla uczniów klas I–III szkoły podstawowej: rodzaje, zasady rozgrywania, charakter zadań, walory kształcące oraz sposoby przygotowania uczniów do udziału w konkursach.

Umiejętności W zakresie umiejętności absolwent potrafi:
U1. Kształtować u uczniów pojęcie liczby;
U2. Rozwijać wyobraźnię i orientację przestrzenną;
U3. Wdrażać uczniów w zasady logicznego myślenia;
U4. Budować sytuacje edukacyjne skłaniające uczniów do budowania hipotez i ich weryfikacji;
U5. Stosować gry i inne pomoce naukowe w nauczaniu matematyki;
U6. Analizować błędy popełniane przez uczniów i wyciągać z nich wnioski;
U7. Pracować z uczniami o szczególnych uzdolnieniach matematycznych.

Kompetencje społeczne W zakresie kompetencji społecznych absolwent jest gotów do:
K1. Rozbudzania zainteresowania uczniów myśleniem matematycznym;
K2. Wskazywania uczniom korzyści z uczenia się matematyki.

Kryteria oceniania

Kolokwium.
Projekt.
Obecność i aktywność na zajęciach (udział w dyskusji).

Literatura

Gruszczyk-Kolczyńska E., Edukacja matematyczna w klasie I, Warszawa 2014.
Gruszczyk-Kolczyńska E. (red.), O dzieciach matematycznie uzdolnionych, Warszawa 2012.
Gruszczyk-Kolczyńska E., Zielińska E., Dziecięca matematyka. Książka dla rodziców i nauczycieli, Warszawa 2009.
Klus-Stańska D., A. Kalinowska, Rozwijanie myślenia matematycznego młodszych uczniów, Warszawa 2004.
Moroz H., Rozwijanie pojęć matematycznych u dzieci w wieku przedszkolnym, Warszawa 1982.
Nowik J., Kształcenie matematyczne w edukacji wczesnoszkolnej, Opole 2009.
Reclik R., Współczesne koncepcje nauczania matematyki na etapie wczesnoszkolnym, [w:] Wybrane aspekty procesu kształcenia w reformującej się szkole, red E. Smak, K. Wereszczyńska, M. Ganczarska, Opole 2011
Reclik R., Wspieranie rozwoju kompetencji arytmetycznych dzieci uzdolnionych matematyczne, [w:] Diagnozowanie i terapia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, red. E. Smak, A. Włoch, M. Garbiec, Opole 2015, ss. 303 – 312.
Semadeni Z., Gruszczyk-Kolczyńska E., Treliński G. i inni, Matematyczna edukacja wczesnoszkolna. Teoria i praktyka, 2015.
Skura M., Lisicki M., Matematyka od przedszkola. Metody i zasady wprowadzania pojęć matematycznych. Przygotowanie do rozumienia liczb i posługiwania się nimi , Warszawa 2015.
Wojciechowska K., Gry i zabawy matematyczne w przedszkolu, Opole 2008.
Zalewska J., Niepowodzenia w nauce matematyki. Jak przedszkole może pomóc dziecku w rozwijaniu myślenia i nabywaniu kompetencji matematycznych, W: Szurowska B. (red.) Przedszkole w sytuacji trudnej. Zdążyć z pomocą, Warszawa 2019.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 2.3.08.D5.06-INPMEMA w USOSweb