Organizowanie środowiska wspierającego rozwój dziecka 2.3.8.Z3.04-ISEOSWRD
Treści merytoryczne wykładów:
Środowisko rozwoju i wychowania – definicja podstawowych pojęć, typologia środowisk, metodologia badań roli środowiska w procesie rozwoju małego dziecka Zadania rozwojowe dziecka w wieku żłobkowym i przedszkolnym. Metody rozpoznawania zasobów dziecka i jego środowiska. Determinanty fizycznego i psychospołecznego rozwoju małego dziecka. Organizacja fizycznego i społecznego środowiska uczenia się dziecka (układ ryzyka rozwojowego i układ pomyślnego rozwoju – rekomendacje i wskazówki dla praktyki).
Male dziecko w środowisku dorosłych. Rozwój i wychowanie dziecka w przestrzeni rodziny. Jakość środowiska rodzinnego (cechy środowiska fizycznego i społecznego rodziny, warunki kształtowania pozytywnej więzi z rodzicami i opiekunami dziecka, domowa przestrzeń do aktywności zabawowej, oczekiwania rodziców w zakresie efektów rozwojowych dziecka, metody wychowania dziecka style wychowania i postawy rodzicielskie, najczęściej popełniane błędy opiekuńczo-wychowawcze).
Specyficzne cechy organizacji środowiska wspierającego rozwój dziecka z zaburzeniami i opóźnieniami rozwojowymi. Zadania wczesnej interwencji
Treści metodyczne ćwiczeń
Jakość instytucjonalnego środowiska opieki nad dzieckiem w pierwszych latach jego życia. Organizacja przestrzeni żłobka, układ funkcjonalny placówki i warunki kształtowania właściwej atmosfery opiekuńczo-wychowawczej.
Standardy i warunki jakości opieki nad dziećmi do lat 3 – w przestrzeni trzech środowisk: żłobek, klub dziecięcy opiekun dzienny – warunki lokalowe, warunki pielęgnacji, żywienie, ochrona zdrowia, współdziałanie ze środowiskiem rodzinnym, adaptacja dzieci do wychowania zespołowego, relacje z rówieśnikami, przejście z grupy do grupy, rytuały codzienne, przestrzeń do aktywności zabawowej, ich różnorodność i obowiązujące inwentarze zabawek, kompetencje kadry opiekuńczej do wykorzystywania zasobów środowiska w procesie wspierania rozwoju podopiecznych.
Specyficzne elementy organizacji środowiska żłobkowego wspierającego rozwój dziecka o nieharmonijnym/zaburzonym rozwoju.
Kryteria jakości pracy dydaktyczno-wychowawczej z dziećmi w środowisku przedszkolnym. Warunki materialno-lokalowe przedszkoli, ich układ funkcjonalny, podstawa programowa wychowania przedszkolnego, zapewnienie dziecku efektywniejszych szans edukacyjnych. Formy i metody kształtowania poszczególnych elementów środowiska przedszkola w celu wspierania rozwoju dziecka oraz pobudzania jego aktywności, samodzielności i osiągania dojrzałości szkolnej, współdziałania z rodzicami.
Obszary, formy, metody interwencji pedagogicznej w sytuacji pozostawania dziecka w niekorzystnym środowisku rodziny dysfunkcjonalnej, niewydolnej wychowawczo, krzywdzącej dziecko. Analiza przypadków i możliwy zakres profesjonalnej pomocy. Charakterystyka form rodzinnej i instytucjonalnej opieki zastępczej i kształtowania się środowiska rodziny adopcyjnej.
Literatura uzupełniająca
Efekty kształcenia
Wiedza:
W1 –student ma uporządkowaną wiedzę na temat wychowania, kształcenia i jego filozoficznych, społecznych, biologicznych, medycznych i psychologicznych podstaw oraz szczególnej roli jaką w tym procesie odrywa dobrze zorganizowane środowisko wspierające rozwój małego dziecka
W2 - student dysponuje wiedzą dotyczącą rozwoju człowieka w cyklu życia w aspekcie biologicznym, psychologicznym i pedagogicznym ze szczególnym zwróceniem uwagi na okres wczesnego dzieciństwa ; rozumie istotę procesów rozwoju, socjalizacji, pielęgnacji, opieki i wychowania dziecka w okresie w pierwszych latach życia dziecka, zna podstawowe teorie dotyczące uczenia się i nauczania – rozumie środowiskowe uwarunkowania tych procesów
W3 –student ma elementarną wiedzę o metodach badania i organizowaniu oddziaływań wspierających rozwój małego dziecka w środowisku rodzinnym i w placówkach opieki instytucjonalnej. Student ma wiedzę określającą katalog kompetencji opiekuna i wychowawcy i zna zasady projektowania ścieżki własnego rozwoju
Umiejętności:
U 1 – potrafi dokonać obserwacji i interpretacji zjawisk społecznych, analizuje ich powiązania z różnymi obszarami działalności pedagogicznej, potrafi praktycznie wykorzystywać podstawową wiedzę teoretyczną z zakresu opieki nad małym dzieckiem oraz powiązanych z nią dyscyplin do diagnozowania i prognozowania sytuacji edukacyjnych, opiekuńczo-wychowawczych oraz organizowania środowiska wspierającego rozwój dziecka w warunkach rodziny i instytucji opiekuńczej
U 2 –ma rozwinięte umiejętności komunikacyjne, potrafi ocenić przydatność typowych metod, procedur i dobrych praktyk do realizacji zadań związanych z różnymi aspektami projektowania działalności pedagogicznej w środowisku rodzinnym, środowisku rówieśniczym oraz w środowisku różnych form instytucjonalnej opieki nad małym dzieckiem
U 3 – potrafi pracować w zespole pełniąc różne role; umie przyjmować i wyznaczać zadania, ma elementarne umiejętności organizacyjne pozwalające na profesjonalną realizację celów związanych z wspieraniem rozwoju dziecka w środowisku rodzinnym i instytucjonalnym. Umie dokonać analizy własnych działań, dokonać oceny ich jakości i wskazywać obszary wymagające ich modyfikacji
Kompetencje:
K 1 - ma przekonanie o wadze zachowania się w sposób profesjonalny, refleksji na tematy etyczne i przestrzegania zasad etyki zawodowej
K 2 -jest przygotowany do aktywnego uczestnictwa w grupach, organizacjach i instytucjach realizujących zadania wspierające rozwój dziecka w różnych środowiskach oraz jest zdolny do porozumiewania się z osobami będącymi i niebędącymi specjalistami w procesie stymulacji rozwoju dziecka
K 3 - odpowiedzialnie przygotowuje się do swojej pracy, projektuje i wykonuje działania pedagogiczne i tworzy swój warsztat pracy w celu stworzenia podopiecznym warunków wszechstronnego rozwoju
Kryteria oceniania
Metody sprawdzania efektów kształcenia: prace pisemne, aktywny udział w zajęciach, prezentacje i opracowania tematyczne
Wykład: egzamin pisemny, systematyczny udział studenta w wykładach oraz przejawiane przez studenta indywidualne zainteresowania kwestiami dotyczącymi podstaw organizowania procesu wspomagania dziecka w rozwoju w dobrze zorganizowanym środowisku domu rodzinnego i placówki opiekuńczej dla dzieci w okresie wczesnego dzieciństwa.
Egzamin pisemny: % odpowiedzi poprawnych:
(5.0) - 91%-100%
(4.5) - 81%-90%
(4.0) - 71%-80%
(3.5) - 61%-70%
(3.0) - 51%-60%
(2.0) - 0%-50%
Ćwiczenie: uzyskanie pozytywnej oceny z pracy zaliczeniowej , aktywność na zajęciach, odbycie hospitacji terenowych w placówkach opieki nad małym dzieckiem
Literatura
1. Brzezińska A., Appelt K., Mielcarek M., Ratajczak A., Skrzynka z narzędziami. Wczesne dzieciństwo. Jak zbierać informacje o dziecku i środowisku jego rozwoju?, NDN, Seria IV. Monitorowanie rozwoju w okresie dzieciństwa i dorastania, Tom 1.Dodatek, IBE, Warszawa, 2014.
2. Faber A., Mezalish E., Jak mówić, aby dzieci nas słuchały. Jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły, Media Rodzina, 2013.
3. Groszczyk-Kolczyńska E., /red./, Starsze przedszkolaki,. Jak je wychowywać i kształcić w przedszkolu i domu, Centrum Edukacyjne „Bliżej przedszkola”, Kraków 2014.
4. Groszczyk-Kolczyńska E., Zielińska E., Dwulatki i trzylatki w przedszkolu i w domu. Jak je świadomie wychowywać i uczyć, Centrum Edukacyjne „Bliżej przedszkola”, Kraków 2012.
5. Hornowska E., Brzezińska A.I., Appelt K., Kaliszewska-Czeremska K., Rola środowiska w rozwoju małego dziecka – metody badania, Wyd. Naukowe „Scholar”Szo.o., Warszawa 2014.
6. Kurcz A., Nowe rozwiązania w systemie opieki nad małym dzieckiem jako formy wspierania rodzin wychowujących dzieci w okresie wczesnego dzieciństwa. [w:], Brągiel J., Kaniok P., Kurcz A.,/ red/., Rodzicielstwo w kontekście wychowania i edukacji, Wyd. Uniwersytetu Opolskiego, Opole, 2013;
7. Mielcarek M., Ratajczak A., Rozpoznawanie zasobów dziecka i środowiska rozwoju. Wczesne dzieciństwo. Niezbędnik Dobrego nauczyciela,/ red/ Brzezińska A.I, Seria IV, Tom 1, IBN; Warszawa 2014;
8. Mikler-Chwastek A., Wychowanie i wspieranie rozwoju małych dzieci, Wyd. Difin, 2013.
9. Nitsch C., Hüther G., Wspieranie rozwoju dziecka, Wydawnictwo Olesiejuk, 2013 (ISBN 978-83-7626-923-8).
10. Piotrowicz R., /red./, Małe dziecko – Poznanie w zabawie, Wyd. Akademii Pedagogiki Specjalnej, Warszawa 2018.
11. Piotrowicz R., /red./, Małe dziecko. Troska, Akceptacja, Bezpieczeństwo, Uczenie, Wyd. Akademii Pedagogiki Specjalnej, Warszawa 2018.
12. Piotrowicz R., Walkiewicz-Krutak M., /red./, Małe dziecko – dużo pomysłów. Wybrane obszary wspomagania rozwoju dziecka, Wyd. Akademii Pedagogiki Specjalnej, Warszawa 2016.
13. Telka L. Przekształcanie przestrzeni społecznej placówki, Studium społeczno-pedagogiczne na przykładzie żłobków. Wyd., Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, 2007.
14. Żuchelkowska K., Edukacja przedszkolna z partnerskim udziałem rodziców, Wyd. „Akapit”, Toruń 2006.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: