Filozofia z elementami logiki 2.5-LOGFIL

Treści programowe:

Wykład:

1. Powstanie filozofii. Pojęcie arche. Filozofia Jońska. Filozofia, specyfika myślenia filozoficznego w odniesieniu do innych dziedzin myśli i kultury ludzkiej. Działy filozofii. Nauka a filozofia. Filozofia jako krytyczny namysł, czynniki dynamizujące rozwój myślenia filozoficznego (źródła fillozoficznego myślenia, konfrontacja kultur).
2. Przełom humanistyczny w filozofii greckiej. Spór Sokratesa z sofistami (relatywizm i subiektywizm filozofii sofistów). Intelektualizm etyczny.
3. Filozofia Platona: racjonalizm Platoński, dualizm ontologiczny i antropologiczny. Aprioryzm i aposterioryzm. Racjonalizm a irracjonalizm. Poppera koncepcja trzech światów.
4. Metafizyka. Monizm, pluralizm. Filozofia Platona: dualizm ontologiczny i antropologiczny. Arystoteles krytyka platońskiej koncepcji idei (rodzaje przyczyn, kategorie, hylemorfizm i finalizm w koncepcji bytu).
5. Zagadnienie źródeł wiedzy, nauka a filozofia (empiryzm, racjonalizm, wiedza aprioryczna, problem indukcji, intuicja w poznaniu).
6. Filozofia polityczna. Sprawiedliwość, struktura państwa według Platona. Wychowawcza funkcja państwa (model wychowania według Platona). Arystoteles wobec Platona: geneza państwa, funkcja państwa, jednostka ludzka wobec państwa. Rodzaje ustrojów państwa. Najlepszy ustrój i struktura społeczna według Arystotelesa. Struktura duszy i państwa według Platona.
7. Grecka filozofia życia. Specyfika filozofii hellenistycznej. Wartość dla współczesnego człowieka stoickiej, epikurejskiej czy sceptyckiej wizji szczęścia ludzkiego i sposobów osiągania spokoju ducha (samorealizacji i doskonalenie charakteru) .
8. Filozofia Św. Augustyna i Tomasza z Akwinu
- problem zła
- dowody istnienia Boga, teocentryzm
- teologia a filozofia.
9. Filozofia renesansu: - nowy sposób podejścia do człowieka i wiedzy ludzkiej (antropocentryzm, aktywizm); - matematyzacja nauki (Galileusz). Racjonalizm i empiryzm w filozofii nowożytnej; - pytanie o źródła wartościowej wiedzy. F. Bacon jako ojciec współczesnego technokratyzmu i instrumentalnego pojmowania rozumu ludzkiego.
10. Kartezjański dualizm i jego konsekwencje dla kultury europejskiej. Źródła wartościowej wiedzy (empiryzm a racjonalizm nowożytny).
11. Pascala krytyka uroszczeń ludzkiego rozumu. Filozofia jako krytyka cywilizacji (J.J. Rousseau): - koncepcja natury ludzkiej i wychowania.
12. Etyka kantowska a klasyczny model etyki. Rozum teoretyczny a praktyczny. Dualizm w ujmowaniu człowieka. Kantowski model przezwyciężenia subiektywizmu etyki. Uzasadnienie obowiązku moralnego. Obowiązek a skłonność. Heteronomia a autonomia woli. Wolność. Rodzaje imperatywów. Imperatyw kategoryczny.
13. Pesymizm Schopenhauera i Nietzschego filozofia dekonstrukcji.
14. Klasyczny liberalizm. Człowiek w ujęciu myśli liberalnej. Koncepcja umowy społecznej. Miejsce jednostki we wspólnocie. Wolność negatywna a pozytywna.
15. Specyfika filozofii współczesnej – egzystencjalizm, personalizm, psychoanaliza, postmodernizm

Ćwiczenia:

1. Filozofia a inne dziedziny kultury ludzkiej. Filozoficzny a religijny sposób podejścia do wiedzy. Dogamtyzm a krytycyzm. Relatywizm. Warunki owocnej dyskusji. Filozofia a wartości moralne i duchowe (egzystencjalne).
2. Specyfika myśli starożytnej. Starożytne a nowożytne pojmowanie człowieka i etyki. Co to jest hybris?
3. Metoda sokratejska : model filozofowania w ujęciu Sokratesa (metoda, krytycyzm filozofii, intelektualizm etyczny).
4. Filozofia szczęścia. Sposoby uzyskiwania w ujęciu filozofów starożytnych. Hedonizm starożytny. Osiąganie spokoju ducha w ujęciu stoików. Wiedza i cnota, intelektualizm etyczny. Człowiek i kosmos według filozofów starożytnych (droga do szczęścia, bycie tu i teraz). Co jest według starożytnych źródłem lęku? Marek Aureliusz.
5. Etyka cnót. Teleologiczny charakter etyki cnót. Etyka a role społeczne. Wspólnota a cnoty. koncepcja cnót struktura duszy ludzkiej, etyka cnót (kształtowanie charakteru ludzkiego, model samorealizacji człowieka)
6. Nieśmiertelność w ujęciu chrześcijańskim i filozoficznym (osobista nieśmiertelność a ład kosmosu, humanizacja nieśmiertelności – postęp i regres wobec myśli starożytnej). Zagadnienia relacji miedzy filozofią a religią, rozumem a wiarą, objawieniem a prawdami rozumu (aktualność zagadnienia na przykładzie encykliki „Fides et Ratio” Jana Pawła II).
7. Koncepcje prawa naturalnego. Prawo naturalne jako podstawa etyki i prawa stanowionego przez ludzi. Nowożytna idea prawa naturalnego. Uzasadnianie zasad etycznych.
8. F. Bacon jako ojciec współczesnego technokratyzmu i instrumentalnego pojmowania rozumu ludzkiego. Nowożytne idea postępu (rola nauki, techniki, edukacji, rozumu ludzkiego)?
9. Metodyczny, kartezjański sceptycyzm a poszukiwanie niepodważalnych fundamentów wiedzy. Model podmiotowości ludzkiej i jej wpływ na kulturę Na czym polega zasada humanistyczna (autonomia rozumu i jednostki ludzkiej, antropocentryzm)? Humanizm abstrakcyjny.
10. Dogmatyzm, społeczeństwo zamknięte, krytycyzm, wolność. Otwarte, liberalne społeczeństwo. Wolność polityczna jednostki. Moralne aspekty racjonalizmu. Spór liberałów z komunitarystami o relację jednostki wobec wspólnoty. Miejsce jednostki we wspólnocie – przednowoczesne wspólnoty a społeczeństwa współczesne. Spór liberałów z komunitarystami o relację jednostki wobec wspólnoty. Wolność jednostki a wspólnota.
11. John Rawls jako klasyk współczesnego liberalizmu. Pluralizm i ograniczony konsens współczesnego społeczeństwa liberalnego. Sprawiedliwość. Liberalizm. John Rawls jako klasyk współczesnego liberalizmu – sytuacja pierwotna (początkowa). Pluralizm i ograniczony konsens współczesnego społeczeństwa liberalnego.
12. Antropologia filozoficzna. Specyfika człowieka i miejsce człowieka w kosmosie.
13. Nihilizm Nietzschego. Filozofowie podejrzeń. Postmodernizm Relatywizm i jego konsekwencje.
14. Filozofia wobec współczesnych kryzysów. Ekofilozofia. Wzrost znaczenia ludzkiej techniki i mocy człowieka, potrzeba określenia nowych relacji z naturą. Zakres i rodzaj odpowiedzialności człowieka, wobec otaczającego go świata.
15. Zajęcia zaliczeniowe. Podsumowanie zajęć.