Psychologia społeczna 2.5-PSSPOL
W trakcie kursu zaprezentowane zostaną zagadnienia z obszaru wpływu społecznego (mechanizmy i techniki wpływu społecznego, obrona przed manipulacją); relacji interpersonalnych (atrakcyjność interpersonalna, miłość, zaufanie), poznania społecznego (naiwne koncepcje natury ludzkiej, przetwarzanie informacji społecznej, schematy, skrypty, stereotypy); spostrzegania siebie (ja, autoprezentacja) i innych (atrybucja, zniekształcenia i błędy), relacji grupowych (grupa, normy, konformizm, zachowania prospołeczne) i międzygrupowych (konflikt, agresja, uprzedzenia, dyskryminacja, legitymizacja nierówności społecznych). Kolejnym celem kursu jest pokazanie jakie znaczenie mają teorie i badania prowadzone przez psychologów społecznych w rozwiązywaniu wybranych problemów społecznych (manipulacje społeczne, nieufność, poczucie niesprawiedliwości, autorytaryzm, agresja, alienacja, uprzedzenia, dyskryminacja, konflikty społeczne) oraz przygotowanie studentów do zaangażowania w podnoszenie jakości życia jednostek, grup i społeczności lokalnych.
Treści programowe wykładu:
1. Psychologia społeczna jako nauka eksperymentalna na przykładzie serii eksperymentów nad „huśtawką emocjonalną”
2. Konformizm i czynniki nasilające uległość wobec grupy w świetle badań eksperymentalnych.
3. Przegląd technik wpływu społecznego wg klasyfikacji Cialdiniego i Dolińskiego. Obrona przed manipulacją.
4. Wpływ kultury na zachowania społeczne jednostki – wybrane koncepcje i wyniki badań.
5. Kultura narzekania i jej psychologiczne konsekwencje.
6 - 7. Wybrane przekonania na temat świata społecznego i natury człowieka (legitymizacja systemu, zaufanie, autorytaryzm).
8-9. Postawy: pomiar, teorie i czynniki wyjaśniające proces skutecznej zmiany postaw.
10. Uprzedzenia: o naturze stereotypów i uprzedzeń na przykładzie ageismu i seksizmu. Źródła i konsekwencje stereotypów i uprzedzeń. Modyfikacja i kontrola uprzedzeń.
11. Autoprezentacja: wybrane koncepcje, strategie i taktyki.
12-13. Konflikty interpersonalne: teorie wyjaśniające przyczyny. Czynniki nasilające zachowania rywalizacyjne. Negocjacje jako metoda rozwiązywania konfliktu.
14. Szczęście jednostki w wybranych teoriach i badaniach psychologicznych.
15. Miłość i przyjaźń w koncepcjach i badaniach psychologicznych.
Treści programowe ćwiczeń:
Przedmiot psychologii społecznej i jej główne metody badań.
Główne motywy społeczne.
Teoria dysonansu poznawczego w świetle badań eksperymentalnych.
Zachowania prospołeczne: teorie, wyznaczniki i następstwa pomagania.
Agresja: teorie oraz indywidualne i sytuacyjne wyznaczniki agresji. Kontrola agresji.
Atrakcyjność: teorie i wyznaczniki oraz jej następstwa.
Poznanie społeczne: rola schematów, skryptów i teorii potocznych w rozumieniu świata społecznego
Debata oksfordzka (temat do uzgodnienia).
Spostrzeganie osób. Procesy automatyczne i kontrolowane.
Ocenianie ludzi.
Spostrzeganie siebie. Treści, geneza i funkcje Ja. Autoprezentacja: strategie i taktyki.
Samoocena.
Wpływ społeczny jako przedmiot badań eksperymentalnych.
O uległości wobec autorytetu w 50 lat po eksperymencie Milgrama
Procesy grupowe.
Rodzaj przedmiotu
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Wiedza K_W01, K_W06, K_W07
w wyniku przeprowadzonych zajęć student powinien być w stanie:
znać i stosować terminologię używaną w psychologii społecznej oraz jej zastosowanie w dyscyplinach pokrewnych (szczególnie w socjologii, ale też politologii, ekonomii).
opisać główne teorie i badania z zakresu psychologii społecznej oraz znać potencjał aplikacyjny tych teorii i wyników badań.
mieć rozszerzoną wiedzę o funkcjonowaniu człowieka w relacjach społecznych, grupach i społeczeństwie
posiadać rozszerzoną wiedzę o wpływie na jednostkę norm społecznych i kulturowych
Umiejętności K_U01, K_U02,
w wyniku przeprowadzonych zajęć student powinien potrafić/mieć umiejętność:
obserwowania i interpretowania złożonych sytuacji społecznych oraz zachowań jednostki w relacjach, w grupie, w sytuacjach konfliktu
wykorzystywać i integrować wiedzę teoretyczną w celu diagnozy ważnych problemów społecznych oraz opracowania projektów zmiany społecznej.
Kompetencje społeczne K_K01, K_K02
w wyniku przeprowadzonych zajęć student ma/wykazuje:
gotowość do realizacji zadań zawodowych związanych z przygotowaniem do angażowania się w zmiany niepożądanych postaw i zachowań społecznych
aktywność i wytrwałość w podejmowaniu indywidualnych i zespołowych działań profesjonalnych na rzecz występujących w Polsce problemów społecznych, takich jak. np. redukcja poziomu uprzedzeń, przemocy, manipulacji, agresji czy nieufności społecznej.
dostrzega i formułuje problem etyczne związane ze świadomym wykorzystaniem skutecznych technik wpływu społecznego.
Kryteria oceniania
Forma zaliczenia: egzamin
Kurs kończy się egzaminem testowym. Aby zdać egzamin (ocena dostateczna) należy odpowiedzieć poprawnie na 50% pytań + 1.
Podstawowe kryteria:
• ocena dobra: jeśli student uzyska powyżej 70% punktów
• ocena bardzo dobra: jeśli student uzyska powyżej 85% punktów
Konwersatorium kończy się kolokwium testowym (test wyboru) i obejmują materiał z zajęć. Aby zaliczyć kolokwium (ocena dostateczna) należy odpowiedzieć poprawnie na 50% pytań + 1.
Podstawowe kryteria:
• ocena dobra: jeśli student uzyska powyżej 70% punktów
• ocena bardzo dobra: jeśli student uzyska powyżej 90% punktów
Ocena z aktywności na zajęciach (udział w dyskusjach, odpowiedzi na pytania wykładowcy i prezentacja wybranego zagadnienia) pozwala na odpowiednie podniesienie oceny końcowej po zaliczeniu przynajmniej na ocenę dostateczna testu.
Literatura
A1. Literatura wymagana do ostatecznego zaliczenia zajęć:
Cialdini R. (1994 i kolejne wydania). Wywieranie wpływu na ludzi. Gdańsk: GWP. Rozdz. 1, 2.
Doliński D. (2000). Psychologia wpływu społecznego. Wrocław: Ossolineum., Rozdz. 7
Szmajke A. (1999). Autoprezentacja. Maski, pozy, miny. Olsztyn: Ursa Consulting., Rozdz. II
Wojciszke B. (2017). Psychologia społeczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar. Rozdz. 1-8, 10-16, 18-19
A2. studiowana samodzielnie przez studenta
Aronson E. (red., 2002). Człowiek istota społeczna. Wybór tekstów. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN -
2 artykuły: Darley J.M., Batson C.D. (1973); Dickerson C.A. i wsp. (1992).
Aronson.E., Wilson, T., D., Akert, R.,M. (1997). Psychologia Społeczna. Serce i umysł. Poznań : Zysk i S-ka Wydawnictwo.
Brown R. (2006). Procesy grupowe. . Gdańsk: GWP
Buss D. M. (2003). Ewolucja pożądania. Gdańsk: GWP
Czarna A. (2011). Narcyz w sieci. Psychologia społeczna, 6, 2, (17), 129-145.
Diagnoza Społeczna 2015, wybrane komunikaty i raporty CBOS
Doliński D., Grzyb T. (2017). Posłuszni do bólu. O uległości wobec autorytetu w 50 lat po eksperymencie Milgrama. SOPOT: Smak Słowa
Etcof N. (2000). Przetrwają najpiękniejsi. Warszawa: WAB
Grzyb T. (2017). Eksperyment terenowy w psychologii społecznej. Warszawa: PWN.
Krahe B. (2005). Agresja. Gdańsk: GWP
Michalski P., Korzeniowski K. (2017). Zgeneralizowane uprzedzenie: pojęcie, pomiar, charakterystyka zjawiska. Wstępna adaptacja Skali nietolerancji. Psychologia społeczna, 2017 tom 12 4 (43) 430–443
Nelson T. (2003). Psychologia uprzedzeń. Gdańsk: GWP
B. Literatura uzupełniająca
Bronowicka A. (2008). Lęk ekonomiczny a autorytaryzm przyszłych polskich elit w okresie 2004-2006. (w:) R. Derbis (red.)„Jakość życia - od wykluczonych do elity„ Częstochowa: Wydawnictwo Akademii im. J. Długosza, str. 161 – 175.
Bronowicka A.(2009). Protestancka etyka pracy: porównanie przekonań studentów amerykańskich i polskich. (w: ) D. Walczak-Duraj (red.)”Wartości i postawy młodzieży polskiej”, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, str.83-94.
Bronowicka A. & Rybicka J. (2011). Akceptacja etyki produktywności i merytokratycznych kryteriów wynagradzania wśród studentów (w:) Lucyna Golińska, Eleonora Bielawska Batorowicz (red.) „Rodzina i praca w warunkach kryzysu” , Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Bronowicka A., Garus, J. (2013. Atrakcyjność interpersonalna asertywnego kierownika w percepcji podwładnych. (w:) Dariusz Krok, Anna Bronowicka (red.) „Jednostka i religia w relacjach społecznych”. Opole: Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego.
Doliński D. (2018). Is Psychology Still a Science of Behaviour? Social Psychological Bulletin, https://spb.psychopen.eu/browse_journal_articles?sortby=1
Doliński D. (2018). Social Psychology Should Be a Science of Feelings, Thoughts and Behaviour. Social Psychological Bulletin, https://spb.psychopen.eu/browse_journal_articles?sortby=1
Stankiewicz E., Bronowicka A. (2013). Dyskryminacja osób 50+ na polskim rynku pracy w procesie selekcji zawodowej. (w:) Dariusz Krok, Anna Bronowicka (red.) „Jednostka i religia w relacjach społecznych”. Opole: Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego.
Kofta M., Szustrowa T. (red.). (2001). Złudzenia, które pozwalają żyć. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN
Kossowska, M. Kofta M. (red.) (2009). Psychologia poznania społecznego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Parzuchowski M., Białobrzeska O., Osowiecka M., Frankowska N., Szymków A. (2017). Szczerość na wyciągnięcie ręki: niewerbalny przejaw szczerości intencji proszącego wzbudza uległość. Psychologia społeczna, 12, 1 (40).
Pinker S. (2005). Tabula rasa. Spory o naturę ludzką. Gdańsk: GWP
Rutkowska D., Szuster A. (2008). O różnych obliczach altruizmu. Warszawa: Scholar
Wojciszke B. (2010). Sprawczość i wspólnotowość. Podstawowe wymiary spostrzegania społecznego. Gdańsk: GWP.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: