Toksykologia 7-S5-7-04
Tematyka wykładów:
Rys historyczny. Cele i zadania toksykologii w ochronie zdrowia i środowiska. Toksykologia jako multidyscyplinarna dziedzina wiedzy. Podstawowe pojęcia z zakresu toksykologii.
Czynniki warunkujące toksyczność ksenobiotyków.
Losy trucizn w organizmie (wchłanianie, transport, biotransformacja, kumulacja, wydalanie).
Mechanizmy działania toksycznego wybranych substancji chemicznych.
Biochemiczne przemiany wybranych toksyn.
Analiza toksykologiczna: zasady doboru i poboru materiału do badań (materiał biologiczny i inne próbki).
Metody jakościowe i ilościowe detekcji substancji toksycznych.
Diagnostyka zatruć, zasady postępowania w zatruciach. Odtrutki swoiste.
Działania niepożądane wybranych leków.
Interakcje toksykologiczne.
Działanie odległe substancji chemicznych.
Metody alternatywne oceny bezpieczeństwa ksenobiotyków.
Ocena toksyczności substancji chemicznych. Badania toksykologiczne wymagane do rejestracji leków.
Toksykologia środowiskowa. Monitoring środowiskowy.
Toksykologia przemysłowa – biomarkery i choroby zawodowe.
Tematyka ćwiczeń:
Zajęcia organizacyjne. Omówienie regulaminu i programu ćwiczeń. Zatrucia alkoholami. Toksyczne działanie alkoholu metylowego i glikolu etylenowego. Diagnostyka zatruć alkoholami. Toksyczne działanie alkoholu etylowego.
Oznaczanie alkoholu etylowego i alkoholi niekonsumpcyjnych na potrzeby toksykologii klinicznej i sądowej.
Niepożądane działanie najpopularniejszych antybiotyków i NLPZ. Testy szybkiej identyfikacji wybranych leków (kwasu salicylowego, paracetamolu, sulfonamidów, metamizolu, efedryny, kofeiny, tetracykliny) w materiale biologicznym.
Ocena mechanizmów działania wybranych toksyn pochodzenia roślinnego i zwierzęcego. Zatrucia grzybami.
Toksykologia uzależnień. Doping. Dopalacze. Metody wykrywania i monitorowania uzależnień. Szybkie testy wykrywania narkotyków i ich metabolitów w materiale biologicznym.
Oznaczanie leków, narkotyków i nowych substancji psychoaktywnych na potrzeby toksykologii klinicznej i sądowej.
Terapeutyczne monitorowanie leków (TDM).
Suplementy diety jako potencjalne źródło narażenia na substancje szkodliwe dla zdrowia. Interakcje z lekami. Oznaczanie sfałszowanych leków i suplementów diety.
Toksyczność wybranych rozpuszczalników organicznych. Szybkie testy identyfikacji rozpuszczalników organicznych i ich metabolitów w moczu.
Toksykologia metali ciężkich (kadm, ołów, rtęć, chrom, arsen, nikiel) oraz metali stosowanych w preparatach farmaceutycznych. Oznaczanie manganu, żelaza, niklu, miedzi, cynku, kadmu i ołowiu, metodą absorpcyjnej spektrometrii atomowej z wykorzystaniem F-AAS iCE 3000 oraz rtęci metodą absorpcyjnej spektrometrii atomowej z wykorzystaniem analizatora rtęci AMA 254.
Podstawy toksykologii kosmetyków, produktów chemii gospodarczej i tworzyw sztucznych; rodzaje odpowiedzi ustrojowej na kontakt z tworzywami sztucznymi. Identyfikacja spektralna substancji dodatkowych w tworzywach sztucznych stosowanych do celów medycznych i farmaceutycznych.
Toksykologia pestycydów. Wykrywanie p-acetyloaminofenolu w moczu jako metabolitu pestycydów fosforoorganicznych.
Toksykologia żywności: dodatki do żywności, zanieczyszczenie żywności nawozami sztucznymi, pestycydami, lekami weterynaryjnymi, substancjami pochodzącymi z procesów technologicznych. Oznaczanie azotanów i azotynów w żywności.
|
W cyklu 2023/24-Z:
Tematyka wykładów: |
W cyklu 2024/25-Z:
Tematyka wykładów: |
Dyscyplina
Kierunek studiów
Literatura uzupełniająca
W cyklu 2023/24-Z: 1. Mutschler E.: Farmakologia z elementami toksykologii. MedPharm Polska, Wrocław, 2010.
2. Sikorski Z.E., Witczak A.: Szkodliwe substancje w żywności pochodzenie, działanie, zagrożenia zdrowotne. PWN, 2020.
3. Jurowski, K., Piekoszewski W.: Toksykologia i ocena bezpieczeństwa kosmetyków. PZWL, 2019.
4. Teresiński, G. (red. nauk.): Medycyna Sądowa, tom 2. PZWL, 2020
5. Król M., Kościelniak P., Wietecha-Posłuszny R., Woźniakiewicz M. (red. nauk.): Analityka sądowa. PWN, 2022.
6. Brzozowska A.: Toksykologia żywności. SGGW, 2010.
7. Timbrell J.: Paradoks trucizn. WNT Warszawa, 2008.
8. Stanley E. Manahan.: Toksykologia środowiska. PWN, Warszawa 2007.
9. Adamska-Dyniewska H.: Terapia Monitorowana za pomocą oznaczeń stężeń leku we krwi, Wydawnictwo TTM Łódź; Wydanie I- 1994.
10. Pach J.: Zarys Toksykologii Klinicznej. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagielońskiego, Kraków 2009.
| W cyklu 2024/25-Z: 1. Mutschler E.: Farmakologia z elementami toksykologii. MedPharm Polska, Wrocław, 2010.
2. Sikorski Z.E., Witczak A.: Szkodliwe substancje w żywności pochodzenie, działanie, zagrożenia zdrowotne. PWN, 2020.
3. Jurowski, K., Piekoszewski W.: Toksykologia i ocena bezpieczeństwa kosmetyków. PZWL, 2019.
4. Teresiński, G. (red. nauk.): Medycyna Sądowa, tom 2. PZWL, 2020
5. Król M., Kościelniak P., Wietecha-Posłuszny R., Woźniakiewicz M. (red. nauk.): Analityka sądowa. PWN, 2022.
6. Brzozowska A.: Toksykologia żywności. SGGW, 2010.
7. Timbrell J.: Paradoks trucizn. WNT Warszawa, 2008.
8. Stanley E. Manahan.: Toksykologia środowiska. PWN, Warszawa 2007.
9. Adamska-Dyniewska H.: Terapia Monitorowana za pomocą oznaczeń stężeń leku we krwi, Wydawnictwo TTM Łódź; Wydanie I- 1994.
10. Pach J.: Zarys Toksykologii Klinicznej. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagielońskiego, Kraków 2009.
| W cyklu 2022/23-Z: 1. Farmakologia i toksykologia. Mutschler E, MedPharm Polska, Wrocław, 2010.
2. Szkodliwe substancje w żywności pochodzenie, działanie, zagrożenia zdrowotne. Sikorski Z.E., Witczak A.: PWN, 2020.
3. Toksykologia i ocena bezpieczeństwa kosmetyków. Jurowski, K., Piekoszewski W. PZWL, 2019.
4. Toksykologia żywności. Brzozowska A. SGGW, 2010.
5. Paradoks trucizn, John Timbrell, WNT Warszawa, 2008. | Ogólnie: 1. Mutschler E.: Farmakologia z elementami toksykologii. MedPharm Polska, Wrocław, 2010.
2. Sikorski Z.E., Witczak A.: Szkodliwe substancje w żywności pochodzenie, działanie, zagrożenia zdrowotne. PWN, 2020.
3. Jurowski, K., Piekoszewski W.: Toksykologia i ocena bezpieczeństwa kosmetyków. PZWL, 2019.
4. Teresiński, G. (red. nauk.): Medycyna Sądowa, tom 2. PZWL, 2020
5. Król M., Kościelniak P., Wietecha-Posłuszny R., Woźniakiewicz M. (red. nauk.): Analityka sądowa. PWN, 2022.
6. Brzozowska A.: Toksykologia żywności. SGGW, 2010.
7. Timbrell J.: Paradoks trucizn. WNT Warszawa, 2008.
8. Stanley E. Manahan.: Toksykologia środowiska. PWN, Warszawa 2007.
9. Adamska-Dyniewska H.: Terapia Monitorowana za pomocą oznaczeń stężeń leku we krwi, Wydawnictwo TTM Łódź; Wydanie I- 1994.
10. Pach J.: Zarys Toksykologii Klinicznej. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagielońskiego, Kraków 2009.
|
Profil kształcenia
Rodzaj przedmiotu
Semestr, w którym realizowany jest przedmiot
Tryb prowadzenia
W cyklu 2023/24-Z: Mieszany: realizowany zdalnie i w sali Realizowany w sali Realizowany w terenie | W cyklu 2024/25-Z: Mieszany: realizowany zdalnie i w sali Realizowany w sali Realizowany w terenie | W cyklu 2022/23-Z: Realizowany w sali Realizowany w terenie | Ogólnie: Realizowany w terenie Realizowany w sali Mieszany: realizowany zdalnie i w sali |
Wymagania
Założenia
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Zna podstawowe pojęcia związane z toksykologią. Zna procesy i mechanizmy, jakim podlega ksenonbiotyk w organizmie oraz czynniki endogenne i egzogenne modyfikujące aktywność enzymów metabolizujących ksenobiotyki. D.W24. D.W21., D.W 22.
Potrafi przewidywać kierunek i siłę działania toksycznego w zależności od jego budowy chemicznej i dróg podania i narażenia, scharakteryzować biotransformację wybranych grup ksenobiotyków w organizmie i ocenić jej znaczenie w detoksykacji ksenobiotyków D.U19., D.U20. D.W 22, D.W23.
Zna zagadnienia związane z rodzajem narażenia na trucizny (toksyczność ostra, przewlekła, efekty odległe). D.W23.
Zna i potrafi wyjaśnić interakcje leków w fazie farmakokinetycznej, farmakodynamicznej oraz określić sposoby zapobiegania tym interakcjom. D.W7. D.U10, D.U14.
Rozumie zagadnienia związane z toksykologią szczegółową, w tym toksyczne działanie wybranych leków i substancji uzależniających, metali, związków nieorganicznych i organicznych w tym alkoholi, pestycydów i tworzyw sztucznych oraz zna zasady postępowania w zatruciach. D.U19., D.U20. D.W 22., DW23., D.W25.
Umie przeprowadzić izolację trucizn z materiału biologicznego i wybrać odpowiednią metodę ich detekcji oraz. przeprowadzać ocenę narażenia na podstawie analizy toksykologicznej w materiale biologicznym. D.U21., DU22.
Zna zasady planowania i metodykę badań toksykologicznych wymaganych w procesie poszukiwania i rejestracji nowych leków. D.W27, D.W28.
Zna problematykę dotyczącą obecności substancji dodatkowych w żywności, zanieczyszczeń żywności oraz niewłaściwej jakości wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością, a także żywności wzbogaconej i suplementów diety. D.W32. D.W33., D.U27
Potrafi wyjaśniać przyczyny i skutki interakcji między lekami oraz lekami a żywnością oraz suplementami diety, a także udzielać informacji pacjentom w tym zakresie. D.W35., D.U29., D.U30., D.U31.
Zna zagrożenia i konsekwencje zdrowotne związane z zanieczyszczeniem środowiska naturalnego (toksykologia środowiskowa) i środowiska pracy (toksykologia środowiska pracy) oraz zna i rozumie zasady monitoringu powietrza i monitoringu biologicznego. Potrafi samodzielnie korzystać ze źródeł informacji dotyczących toksyczności ksenobiotyków i wytycznych do oceny narażenia i ryzyka zdrowotnego. D.W26., D.W29., D.U18.
Kryteria oceniania
Wykłady z prezentacją multimedialną
Ćwiczenia laboratoryjne, ćwiczenia audytoryjne
Egzamin pisemny w formie stacjonarnej (zaliczenie od 60%).
Obecność na wykładach i ćwiczeniach, w tym sporządzenie raportów z wykonanych oznaczeń.
Uzyskanie pozytywnej oceny (zaliczenie od 60%) z każdego z dwóch kolokwiów pisemnych z ćwiczeń oraz wszystkich ustnych wejściówek i/lub prezentacji.
Próg zaliczeniowy:
Oceny: 60-70 % dostateczna, 71-77 % plus dostateczna, 78-84 % dobra, 85-91 % plus dobra, 92-100 % bardzo dobra.
Literatura
1. Toksykologia. Tom 1, Podstawy toksykologii ogólnej i toksykologia narządowa, red. Kamil Jurowski, Wojciech Piekoszewski, PZWL, Warszawa 2020
2. Toksykologia. Tom 2. Toksykologia szczegółowa i stosowana, red. Kamil Jurowski, Wojciech Piekoszewski, PZWL, Warszawa 2020
3. Toksykologia współczesna, pod red. Witolda Seńczuka, Warszawa, PZWL, 2020
4. Podstawy toksykologii. Kompendium dla studentów szkół wyższych, pod red. Jerzego K. Piotrowskiego, PWN, Warszawa 2017
Uwagi
|
W cyklu 2023/24-Z:
Zajęcia laboratoryjne realizowane w: |
W cyklu 2024/25-Z:
Zajęcia laboratoryjne realizowane w: |
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: