Prawo konstytucyjne 9.1.P-PK
Część I – Semestr 2
1. Wprowadzenie do wykładów i ćwiczeń
• Problematyka wykładów i ćwiczeń
• Omówienie źródeł i literatury przedmiotu
• Pojęcie „prawa konstytucyjnego”
• Przedmiot i zakres prawa konstytucyjnego
• Prawo konstytucyjne jako „prawo orzecznicze”
1. System źródeł prawa w Konstytucji RP
• Geneza Rozdziału III Konstytucji RP
• Pojęcie źródeł prawa i systemu źródeł prawa
• Dualizm i dychotomia systemu źródeł prawa
• Hierarchiczna struktura systemu prawa
2. System źródeł prawa w Konstytucji RP
• Ustawa – ustawa o ogłaszaniu aktów normatywnych, Zasady techniki prawodawczej
• Umowa międzynarodowa jako źródło prawa: pojęcie, rodzaje, zawieranie, ratyfikacja, miejsce w hierarchii źródeł prawa – ustawa o umowach międzynarodowych
• Prawo polskie a prawo UE
2. Konstytucja
• Geneza konstytucji pisanej
• Konstytucja jako najwyższe prawo Rzeczypospolitej
• Konstytucja jako akt, którego przepisy stosuje się bezpośrednio
• Konstytucja jako ustawa zasadnicza
3. System źródeł prawa w Konstytucji RP
• Rozporządzenia
• Akty prawa miejscowego
• Akty prawa wewnętrznego
3. Zasady naczelne (część 1)
• Pojęcie, ewolucja i znaczenie podstawowych zasad ustrojowych
• Charakter i znaczenie rozdziału I Konstytucji RP
• Zasada dobra wspólnego
• Zasada republikańskiej formy państwa
4. Zasada demokratycznego państwa prawnego
• Geneza i pojęcie
• Standardy demokratycznego państwa prawnego
• Znaczenie ustrojowe
• Zasady wynikające z zasady demokratycznego państwa prawnego: ochrona praw nabytych, ochrona interesów w toku, zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa, prawidłowej legislacji, lex retro non agit, vacatio legis – analiza w oparciu o orzecznictwo trybunału Konstytucyjnego
4. Zasady naczelne (ciąg dalszy)
• Suwerenność i niepodległość państwa
• Społeczeństwo obywatelskie
• Społeczna gospodarka rynkowa
5. Formy demokracji bezpośredniej
• Zasada suwerenności narodu
• Formy demokracji bezpośredniej: zgromadzenia ludowe, ustawodawcza inicjatywa ludowa, veto ludowe, konsultacje społeczne, referendum
• Rodzaje referendum ogólnokrajowego – analiza na podstawie Konstytucji RP i Ustawy o referendum ogólnokrajowym
• Ustawodawcza inicjatywa ludowa - ustawa
5. Wolności i prawa człowieka i obywatela (część 1)
• Geneza i rozwój wolności i praw człowieka i obywatela – uwagi wprowadzające
• Gwarancje międzynarodowe a Konstytucja RP
• Systematyka rozdziału II Konstytucji RP
• Podstawowe pojęcia dotyczące statusu jednostki
6. Analiza wybranych wolności i praw osobistych na podstawie przepisów konstytucyjnych i ustawowych oraz orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego
• Prawo do życia
• Prawo do sądu
• Prawo do prywatności
• Prawo do nietykalności
6. Zasady ogólne/przewodnie statusu jednostki
• Godność
• Wolność
• Równość
7. Analiza wybranych wolności i praw politycznych i społecznych na podstawie przepisów konstytucyjnych i ustawowych oraz orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego
• Wolność zgromadzeń
• Wolność zrzeszania się
• Uprawnienia pracownicze
• Prawo do opieki zdrowotnej
7. Wolności i prawa człowieka i obywatela
• Podmiot wolności i praw
• Przedmiot wolności i praw
• Granice wolności i praw
• Środki ochrony wolności i praw
8. Zaliczenie
• Zaliczenie I części ćwiczeń
8. Obowiązki człowieka i obywatela
• Pojęcie i charakter prawny obowiązku
• Korelacja prawo – obowiązek
• Wierność Rzeczypospolitej
• Przestrzeganie prawa
• Ponoszenie ciężarów i świadczeń publicznych
• Obrona Ojczyzny
• Dbałość o stan środowiska
Część II – Semestr 3
1. Parlament
• Parlament w systemie organów państwa
• Parlament jako organ władzy ustawodawczej
• System parlamantarno-gabinetowy w Polsce
• Sejm, Senat a Zgromadzenie Narodowe
• Znaczenie większości parlamentarnej; rola i prawa opozycji
1. Prawo wyborcze
• Pojęcie wyborów, prawa wyborczego, systemu wyborczego, kodeksu wyborczego
• Podstawowe zasady prawa wyborczego (tzw. przymiotniki) i ich znaczenie
• Czynne i bierne prawo wyborcze
• Organy przeprowadzające wybory
• Kalendarz wyborczy
2. Funkcje Parlamentu
• Funkcja ustrojodawcza
• Funkcja ustawodawcza - proces legislacyjny
• Funkcja kontrolna (Sejm)
• Funkcja kreacyjna
2. Status prawny posła i senatora
• Mandat parlamentarny
• Prawa i obowiązki posła i senatora
• Immunitet materialny i formalny
• Nietykalność
• Incompatibilitas
• Zawodowy charakter wykonywania funkcji, przepisy antykorupcyjne
• Komisja etyki poselskiej
3. Prezydent Rzeczypospolitej
• Prezydent jako głowa państwa i organ władzy wykonawczej
• Kompetencje Prezydenta i formy ich wykonywania
• Prezydent a Rada Ministrów
• Rada Gabinetowa
• Rada Bezpieczeństwa Narodowego
3. Prezydent Rzeczypospolitej
• Wybór Prezydenta
• Akty urzędowe Prezydenta – prerogatywy, kontrasygnata
• Odpowiedzialność Prezydenta: problemy konstytucyjne, doktrynalne i praktyczne
• Odpowiedzialność konstytucyjna, prawna
4. Rada Ministrów
• Słowniczek: Rada Ministrów, Rząd, Gabinet, Administracja rządowa
• Rada Ministrów jako organ władzy wykonawczej
• Kompetencje Rady Ministrów i formy ich wykonywania
• Pozycja Prezesa Rady Ministrów
• Minister – charakter prawny
4. Rada Ministrów
• Powoływanie i odwoływanie Rady Ministrów oraz poszczególnych ministrów
• Działy administracji rządowej
• Odpowiedzialność parlamentarna – wotum zaufania, wotum nieufności
• Odpowiedzialność konstytucyjna
5. Władza sądownicza
• Zasady ustrojowe dotyczące władzy sądowniczej
• Status jednostki w państwie a władza sądownicza
• Niezawisłość sędziowska i status sędziów
• Krajowa Rada Sądownictwa
5. Władza sądownicza
• Istota oraz struktura wymiaru sprawiedliwości w Polsce
• Sąd Najwyższy
• Sądy powszechne
• Sądy administracyjne
• Sądy wojskowe
6. Trybunał Konstytucyjny
• Geneza i ewolucja sądownictwa konstytucyjnego
• Kompetencje Trybunału Konstytucyjnego
6. Postępowanie przed Trybunałem Konstytucyjnym
• Postępowanie przed Trybunałem Konstytucyjnym
7. Stany nadzwyczajne
• Ogólna charakterystyka stanów nadzwyczajnych
• Stan wojenny
• Stan wyjątkowy
• Stan klęski żywiołowej
• Stan wojny
• Stany nadzwyczajne a status jednostki
7. Zaliczenie ćwiczeń
Dyscyplina
Literatura uzupełniająca
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
W cyklu 2022/23-L: Realizowany zdalnie | Ogólnie: Mieszany: realizowany zdalnie i w sali |
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Wiedza:
Student wie jaka jest pozycja Państwa Polskiego w stosunkach wewnętrznych i zewnętrznych; wie, że RP jest jednym z wielu państw – charakterystycznym i niepowtarzalnym ze względu na swoje regulacje ustrojowe, które to stanowią zakres przedmiotowy prawa konstytucyjnego;
Student wie jakie podstawowe zasady konstytucyjne stanowią fundament istnienia i działania Rzeczypospolitej Polskiej;
Student wie jaki jest status partii politycznych w Polsce i zna podstawy prawa wyborczego;
Student wie jakie obowiązują źródła prawa powszechnie obowiązującego i potrafi odróżnić je od prawa obowiązującego wewnętrznie, zna cechy poszczególnych rodzajów aktów prawnych oraz podstawowe zasady ich tworzenia (ze szczególnym uwzględnieniem cech i trybu zmiany Konstytucji);
Student zna normy dotyczące systemu organów państwowych, wie jak powołuje się piastunów tych organów, jakie mają zadania i kompetencje, wykazuje się znajomością relacji między wskazanymi organami władz Rzeczypospolitej Polskiej.
Umiejętności:
Student potrafi podać definicje, wyjaśnić terminy, omówić zagadnienia poruszane na zajęciach;
Student potrafi przedstawić istotę pewnych zjawisk, wyjaśnić celowość wprowadzenia określonych rozwiązań (np.: potrafi rozpoznać typy systemów politycznych i wskazać cechy decydujące o przynależności danego państwa do określonego typu, potrafi podać przykłady modyfikacji danego systemu i wskazać na jego indywidualny charakter);
Student umie wykorzystać posiadaną wiedzę do przeanalizowania zjawisk zachodzących w państwie, w społeczeństwie, w polityce;
Student potrafi krytycznie ocenić zaistniałe zjawiska społeczne, ustrojowe i wypracować swoje własne stano-wisko w odniesieniu do nich;
Student sprawnie posługuje się aktami prawa poruszającymi zagadnienia prawa konstytucyjnego; potrafi od-nieść odpowiedni przepis do zaistniałej sytuacji;
Student cechuje się samodzielnym, krytycznym, analitycznym i logicznym myśleniem w zakresie przedmiotu.
Kompetencje społeczne:
Student ma świadomość ciągłych zmian w zakresie norm prawnych, co wywołuje potrzebę stałego dokształcania się w tym zakresie, uzupełnia więc zasoby swojej wiedzy;
Student ma świadomość aksjologii będącej podstawą systemu prawa dzięki czemu w sposób odpowiedni kształtuje rozwiązania konkretnych problemów zaistniałych w pracy zawodowej.
Kryteria oceniania
Metody dydaktyczne
• wykład - wykład problemowy / wykład konwersatoryjny / wykład z prezentacją multimedialną
• ćwiczenia audytoryjne - analiza tekstów z dyskusją / praca w grupach / analiza i rozwiązywanie kazusów / dyskusja / rozwiązywanie zadań / analiza orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka
Egzamin pisemny składający się z trzech części:
- test jednokrotnego wyboru
- test wielokrotnego wyboru
- casus
Praktyki zawodowe
Dla studentów zainteresowanych praktyczną stroną wiedzy istnieje możliwość odbycia wizyt studyjnych w konstytucyjnych organach państwa (Sejm, Senat, ministerstwa, Sąd Najwyższy, Trybunał Konstytucyjny itp.).
Ponadto studenci mogą odbyć praktyki zawodowe w wybranych ministerstwach i instytucjach państwowych.
Literatura
WYBÓR ŹRÓDEŁ
• Konstytucja RP z 2 kwietnia 1997 r., Dz. U. nr 78, poz. 483.
• Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. Kodeks wyborczy, Dz. U. nr 21, poz. 112, t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 15.
• Ustawa z dnia 9 maja 1996 r. o wykonywaniu mandatu posła i senatora, Dz. U. nr 73 poz. 350, t.j. Dz. U. z 2016 r. poz. 1510.
• Ustawa z dnia 24 czerwca 1999 r. o wykonywaniu inicjatywy ustawodawczej przez obywateli, Dz. U. nr 62 poz. 688.
• Ustawa z dnia 14 marca 2003 r. o referendum ogólnokrajowym, Dz. U. nr 99 poz. 487, t.j. z 2015 r. poz. 318.
• Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992 r. Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej,
• Uchwała Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 23 listopada 1990 r., M.P. z 2016 r. poz. 824.
• Ustawa z dnia 8 sierpnia 1996 r. o organizacji i trybie pracy Rady Ministrów oraz o zakresie działania ministrów Dz. U. z 1999 r. nr 82 poz. 929.
• Ustawa z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej, Dz. U. z 1999 r. nr 82 poz. 920, t.j. Dz. U. z 2017 r., poz. 888.
• Uchwała nr 190 Rady Ministrów z dnia 29 października 2013 r. – Regulamin pracy Rady Ministrów M.P. z 2016 r. poz. 1006.
• Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych, Dz. U. nr 98 poz. 1070, t.j. Dz. U. z 2016 r. poz. 2062.
• Ustawa z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych, Dz. U. nr 153, poz. 1269, t.j. Dz. U. z 2016 r. poz. 1066.
• Ustawa z dnia 20 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym, Dz. U. nr 240 poz. 2052, t.j. Dz. U. z 2016 r. poz. 1254.
• Ustawa z dnia 30 listopada 2016 r. o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym, Dz. U. z 2016 r. poz. 2072.
• Ustawa z dnia 30 listopada 2016 r. o statusie sędziów Trybunału Konstytucyjnego, Dz. U. z 2016 r. poz. 2073.
• Ustawa z dnia 26 marca 1982 r. o Trybunale Stanu, Dz. U. Nr 11, poz. 84, t.j. Dz. U. z 2016 r. poz. 2050.
WYBÓR LITERATURY PODSTAWOWEJ
(NAJNOWSZE WYDANIE)
• Banaszak Bogusław, Porównawcze prawo konstytucyjne współczesnych państw demokratycznych, Warszawa.
• Banaszak Bogusław, Prawo konstytucyjne, Warszawa
• Biłgorajski Artur, Prawo konstytucyjne i ustrój organów ochrony prawnej dla praktyków. Objaśnienia, wzory pism, pytania i kazusy, Warszawa.
• Dudek D., Husak Z.S., Kowalski G., Lis W., Konstytucyjny system organów państwa, Warszawa.
• Garlicki Leszek, Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Warszawa.
• Granat Mirosław, Prawo konstytucyjne. Pytania i odpowiedzi, Warszawa.
• Konstytucyjny system organów państwowych, red. Bogumił Szmulik, M. Paździor, Warszawa.
• Konstytucyjny system organów państwowych, red. Ewa Gdulewicz, Lublin.
• Konstytucyjny system władz publicznych, red. Piotr Chmielnicki, Warszawa.
• Kuciński Jerzy, Ustrój konstytucyjny Rzeczypospolitej Polskiej. Podręcznik akademicki, Warszawa.
• Leksykon prawa konstytucyjnego. 100 podstawowych pojęć, red. Andrzej Szmyt, Warszawa.
• Organy państwowe w ustroju konstytucyjnym RP, red. Halina Zięba-Załucka, Warszawa.
• Polskie prawo konstytucyjne na tle porównawczym, red. Ryszard M. Małajny, Warszawa.
• Polskie prawo konstytucyjne, red. Dariusz Górecki, Warszawa
• Prawo konstytucyjne RP (instytucje wybrane), red. Jerzy Buczkowski. Przemyśl-Rzeszów.
• Prawo konstytucyjne Rzeczypospolitej Polskiej, red. Paweł Sarnecki, Warszawa.
• Prawo konstytucyjne, red. Stanisław Bożyk, Białystok.
• Prawo konstytucyjne, red. Zbigniew Witkowski, Toruń.
• Rost Antoni, Instytucje polskiego prawa konstytucyjnego, Poznań.
• Skrzydło Wiesław, Ustrój polityczny RP w świetle Konstytucji z 1997 r., Warszawa.
• Winczorek Piotr, Konstytucyjny system organów państwowych, Warszawa.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: