Prawo konstytucyjne 9.PR.D5.4.Pkon
1. Wprowadzenie do wykładów i ćwiczeń
• Problematyka wykładów i ćwiczeń
• Omówienie źródeł i literatury przedmiotu
• Pojęcie „prawa konstytucyjnego”
• Przedmiot i zakres prawa konstytucyjnego
• Prawo konstytucyjne jako „prawo orzecznicze”
1. System źródeł prawa w Konstytucji RP
• Geneza Rozdziału III Konstytucji RP
• Pojęcie źródeł prawa i systemu źródeł prawa
• Dualizm i dychotomia systemu źródeł prawa
• Hierarchiczna struktura systemu prawa
2. System źródeł prawa w Konstytucji RP
• Ustawa – ustawa o ogłaszaniu aktów normatywnych, Zasady techniki prawodawczej
• Umowa międzynarodowa jako źródło prawa: pojęcie, rodzaje, zawieranie, ratyfikacja, miejsce w hierarchii źródeł prawa – ustawa o umowach międzynarodowych
• Prawo polskie a prawo UE
2. Konstytucja
• Geneza konstytucji pisanej
• Konstytucja jako najwyższe prawo Rzeczypospolitej
• Konstytucja jako akt, którego przepisy stosuje się bezpośrednio
• Konstytucja jako ustawa zasadnicza
3. System źródeł prawa w Konstytucji RP
• Rozporządzenia
• Akty prawa miejscowego
• Akty prawa wewnętrznego
3. Zasady naczelne (część 1)
• Pojęcie, ewolucja i znaczenie podstawowych zasad ustrojowych
• Charakter i znaczenie rozdziału I Konstytucji RP
• Zasada dobra wspólnego
• Zasada republikańskiej formy państwa
4. Zasada demokratycznego państwa prawnego
• Geneza i pojęcie
• Standardy demokratycznego państwa prawnego
• Znaczenie ustrojowe
• Zasady wynikające z zasady demokratycznego państwa prawnego: ochrona praw nabytych, ochrona interesów w toku, zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa, prawidłowej legislacji, lex retro non agit, vacatio legis – analiza w oparciu o orzecznictwo trybunału Konstytucyjnego
4. Zasady naczelne (ciąg dalszy)
• Suwerenność i niepodległość państwa
• Społeczeństwo obywatelskie
• Społeczna gospodarka rynkowa
5. Formy demokracji bezpośredniej
• Zasada suwerenności narodu
• Formy demokracji bezpośredniej: zgromadzenia ludowe, ustawodawcza inicjatywa ludowa, veto ludowe, konsultacje społeczne, referendum
• Rodzaje referendum ogólnokrajowego – analiza na podstawie Konstytucji RP i Ustawy o referendum ogólnokrajowym
• Ustawodawcza inicjatywa ludowa - ustawa
5. Wolności i prawa człowieka i obywatela (część 1)
• Geneza i rozwój wolności i praw człowieka i obywatela – uwagi wprowadzające
• Gwarancje międzynarodowe a Konstytucja RP
• Systematyka rozdziału II Konstytucji RP
• Podstawowe pojęcia dotyczące statusu jednostki
6. Analiza wybranych wolności i praw osobistych na podstawie przepisów konstytucyjnych i ustawowych oraz orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego
• Prawo do życia
• Prawo do sądu
• Prawo do prywatności
• Prawo do nietykalności
6. Zasady ogólne/przewodnie statusu jednostki
• Godność
• Wolność
• Równość
7. Analiza wybranych wolności i praw politycznych i społecznych na podstawie przepisów konstytucyjnych i ustawowych oraz orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego
• Wolność zgromadzeń
• Wolność zrzeszania się
• Uprawnienia pracownicze
• Prawo do opieki zdrowotnej
7. Wolności i prawa człowieka i obywatela
• Podmiot wolności i praw
• Przedmiot wolności i praw
• Granice wolności i praw
• Środki ochrony wolności i praw
8. Zaliczenie
• Zaliczenie I części ćwiczeń
8. Obowiązki człowieka i obywatela
• Pojęcie i charakter prawny obowiązku
• Korelacja prawo – obowiązek
• Wierność Rzeczypospolitej
• Przestrzeganie prawa
• Ponoszenie ciężarów i świadczeń publicznych
• Obrona Ojczyzny
• Dbałość o stan środowiska
Część II
1. Parlament
• Parlament w systemie organów państwa
• Parlament jako organ władzy ustawodawczej
• System parlamantarno-gabinetowy w Polsce
• Sejm, Senat a Zgromadzenie Narodowe
• Znaczenie większości parlamentarnej; rola i prawa opozycji
1. Prawo wyborcze
• Pojęcie wyborów, prawa wyborczego, systemu wyborczego, kodeksu wyborczego
• Podstawowe zasady prawa wyborczego (tzw. przymiotniki) i ich znaczenie
• Czynne i bierne prawo wyborcze
• Organy przeprowadzające wybory
• Kalendarz wyborczy
2. Funkcje Parlamentu
• Funkcja ustrojodawcza
• Funkcja ustawodawcza - proces legislacyjny
• Funkcja kontrolna (Sejm)
• Funkcja kreacyjna
2. Status prawny posła i senatora
• Mandat parlamentarny
• Prawa i obowiązki posła i senatora
• Immunitet materialny i formalny
• Nietykalność
• Incompatibilitas
• Zawodowy charakter wykonywania funkcji, przepisy antykorupcyjne
• Komisja etyki poselskiej
3. Prezydent Rzeczypospolitej
• Prezydent jako głowa państwa i organ władzy wykonawczej
• Kompetencje Prezydenta i formy ich wykonywania
• Prezydent a Rada Ministrów
• Rada Gabinetowa
• Rada Bezpieczeństwa Narodowego
3. Prezydent Rzeczypospolitej
• Wybór Prezydenta
• Akty urzędowe Prezydenta – prerogatywy, kontrasygnata
• Odpowiedzialność Prezydenta: problemy konstytucyjne, doktrynalne i praktyczne
• Odpowiedzialność konstytucyjna, prawna
4. Rada Ministrów
• Słowniczek: Rada Ministrów, Rząd, Gabinet, Administracja rządowa
• Rada Ministrów jako organ władzy wykonawczej
• Kompetencje Rady Ministrów i formy ich wykonywania
• Pozycja Prezesa Rady Ministrów
• Minister – charakter prawny
4. Rada Ministrów
• Powoływanie i odwoływanie Rady Ministrów oraz poszczególnych ministrów
• Działy administracji rządowej
• Odpowiedzialność parlamentarna – wotum zaufania, wotum nieufności
• Odpowiedzialność konstytucyjna
5. Władza sądownicza
• Zasady ustrojowe dotyczące władzy sądowniczej
• Status jednostki w państwie a władza sądownicza
• Niezawisłość sędziowska i status sędziów
• Krajowa Rada Sądownictwa
5. Władza sądownicza
• Istota oraz struktura wymiaru sprawiedliwości w Polsce
• Sąd Najwyższy
• Sądy powszechne
• Sądy administracyjne
• Sądy wojskowe
6. Trybunał Konstytucyjny
• Geneza i ewolucja sądownictwa konstytucyjnego
• Kompetencje Trybunału Konstytucyjnego
6. Postępowanie przed Trybunałem Konstytucyjnym
• Postępowanie przed Trybunałem Konstytucyjnym
7. Stany nadzwyczajne
• Ogólna charakterystyka stanów nadzwyczajnych
• Stan wojenny
• Stan wyjątkowy
• Stan klęski żywiołowej
• Stan wojny
• Stany nadzwyczajne a status jednostki
7. Zaliczenie ćwiczeń
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Wiedza:
K_W01 Student zna podstawowe pojęcia prawne, budowę, hierarchię i dekodowanie norm prawnych.
K_W08 Student objaśnia reguły tworzenia i stosowania prawa.
Umiejętności:
K_U02 Student posiada umiejętność rozbudowanego, samodzielnego zdobywania i wykorzystywania oraz pogłębiania wiedzy zakresu administracji publicznej oraz powiązanych z nią dziedzin w celu analizowania i interpretowania problemów i zjawisk poruszanych w trakcie toku studiów.
K_U04 Student samodzielnie posługuje się orzecznictwem sądowym, literaturą o charakterze dogmatycznym, bazami danych, studiami praktycznego przypadku.
K_U08 Student stosuje przepisy prawa z uwzględnieniem politycznego, społecznego, ekonomicznego, historycznego, filozoficznego i psychologicznego kontekstu prawa.
Kompetencje społeczne:
K_K01 Student jest świadom konieczności stałego aktualizowania wiedzy, podnoszenia kompetencji zawodowych i osobistych z zakresu prawa i nauk pokrewnych.
K_K03 Student potrafi otwarcie wyrażać swoje opinie i przedstawiać priorytety służące realizacji zadań z zakresu prawa i nauk pokrewnych.
Kryteria oceniania
Sposób zaliczenia: egzamin, zaliczenie z oceną
Forma zaliczenia wykładu: pytania otwarte pisemne, test jednokrotnego wyboru, praca semestralna, test wielokrotnego
wyboru
Forma zaliczenia zajęć praktycznych: pytania otwarte pisemne, test jednokrotnego wyboru, test wielokrotnego wyboru
Metody dydaktyczne: wykład tradycyjny, rozwiązywanie kazusów, analiza tekstów, wykład konwersatoryjny, dyskusje, wykład z prezentacją multimedialną
Praktyki zawodowe
Dla studentów zainteresowanych praktyczną stroną wiedzy istnieje możliwość odbycia wizyt studyjnych w konstytucyjnych organach państwa (Sejm, Senat, ministerstwa, Sąd Najwyższy, Trybunał Konstytucyjny itp.).
Ponadto studenci mogą odbyć praktyki zawodowe w wybranych ministerstwach i instytucjach państwowych.
Literatura
Wykaz literatury
A. Literatura wymagana do ostatecznego zaliczenia zajęć (zdania egzaminu – do wyboru)
• Garlicki Leszek, Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Wyd. LexisNexis, Warszawa najnowsze wydanie.
• Granat Mirosław, Prawo konstytucyjne w pytaniach i odpowiedziach, Wyd. LexisNexis, Warszawa najnowsze wydanie.
B. Uzupełniająca (do wyboru)
• Banaszak Bogusław, Porównawcze prawo konstytucyjne współczesnych państw demokratycznych, Kantor Wydawniczy Zakamycze, Kraków 2004.
• Banaszak Bogusław, Prawo konstytucyjne, C.H. Beck, Warszawa 2004.
• Chmielnicki P. (red.), Konstytucyjny system władz publicznych, Warszawa najnowsze wydanie.
• Domagała Michał (red.), Konstytucyjne systemy rządów, Wyd. Sejmowe, Warszawa 1997.
• Garlicki Leszek (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, Wyd. Sejmowe, tom I Warszawa 1999, tom II Warszawa 2001, tom III Warszawa 2003, tom IV Warszawa 2005, tom V Warszawa 2007.
• Gdulewicz E. (red.), System konstytucyjnych organów państwowych, Lublin najnowsze wydanie.
• Gdulewicz Ewa, Kręcisz Wojciech, Orłowski Wojciech, Skrzydło Wiesław, Zakrzewski Wojciech, Ustroje państw współczesnych, Wyd. UMCS, Lublin, (najnowsze wydanie).
• Konstytucje Rzeczypospolitej oraz komentarz do Konstytucji RP z 1997 roku, pod red. J. Bocia, Wrocław 1998.
• Kruk Maria (red.), Prawo międzynarodowe i wspólnotowe w wewnętrznym porządku prawnym, Wyd. Sejmowe, Warszawa 1997.
• Ludwikowski Rett R., Prawo konstytucyjne porównawcze, TNOiK, Toruń 2000.
• Majchrowski Jan, Winczorek Piotr, Ustrój konstytucyjny Rzeczypospolitej Polskiej z tekstem Konstytucji z 2 IV 1997 r., Hortpress Sp. z o. o., (Warszawa 1998).
• Prawo konstytucyjne. Źródła, orzecznictwo, literatura. Wybór i opracowanie Ryszard Balicki, Joanna Braciak, Artur Preisner, Wyd. Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2001.
• Sagan Stanisław, Prawo konstytucyjne RP, Warszawa 1999.
• Sarnecki Paweł (red.), Konstytucjonalizacja zasad i instytucji ustrojowych, Wyd. Sejmowe, Warszawa 1997.
• Sarnecki Paweł (red.), Prawo konstytucyjne Rzeczypospolitej Polskiej, C.H. Beck, Warszawa 2005.
• Skrzydło Wiesław (red.), Polskie prawo konstytucyjne, Oficyna Wydawnicza Verba, Lublin 2005.
• Sokolewicz Wojciech (red.), Zasady podstawowe polskiej konstytucji, Wyd. Sejmowe, Warszawa 1998.
• Trzciński Janusz (red.), Charakter i struktura norm konstytucji, Wyd. Sejmowe, Warszawa 1997.
• Tuleja Piotr (red.), Prawo konstytucyjne, C.H. Beck, Warszawa 1997.
• Winczorek Piotr, Komentarz do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Wyd. Liber, Warszawa 2000.
• Winczorek Piotr, Konstytucyjny system organów państwowych, Wyd. Liber, Warszawa 2012.
• Witkowski Zbigniew (red.), Galster Jan, Gronowska Bożena, Szyszkowski Wacław, Bień-Kacała Agnieszka, Cieszyński Adam, Witkowska Katarzyna M., Prawo konstytucyjne, Wyd. Tnoik, Toruń 2006.
• Wyrzykowski Mirosław (red.), Konstytucyjne podstawy systemu prawa, Wyd. Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2001.
• Zięba-Załucka Halina (red.), Kaczmarczyk Katarzyna, Kijowski Maciej, Sosnowska-Łozińska Magdalena, Stawarz-Walat Agnieszka, System organów państwowych w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Wyd. Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, Warszawa najnowsze wydanie.
• Zięba-Załucka Halina (red.), Prawo konstytucyjne: wybrane zagadnienia, Wyd. FOSZE, Rzeszów 1998.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: