Kolędy i kolędowanie w tradycji polskiej KZ-01-00-000007
Tematyka: „Kolęda” i „kolędowanie” (etymologia i znaczenie terminów), nadto: pieśń, pastorałka, rotuła, kantyczka, pieśń dunajowa, szczodrówka, kołysanka; kolęda jako fenomen kultury; dziedzictwo kulturowe kolęd (noworocznych, bożonarodzeniowych, wiosennych); klasyfikacja kolęd polskich; cechy gatunkowe i właściwości muzyczne kolęd polskich; z dziejów zbieractwa i edytorstwa kolęd, przegląd ważniejszej literatury przedmiotu; analiza wybranych kolęd; kolędy aktualizowane oraz w planie komercyjnym; recepcja kolęd polskich; czas „przejścia” w obrzędzie kolędowania; tradycyjne inscenizacje obrzędowe: bożonarodzeniowe i noworoczne; symbolika kolędowania; rola daru w dramacie obrzędowym cyklu zimowego; przeobrażenia tradycyjnych form kolędowania; tradycja biblijna o narodzeniu Chrystusa we współczesnych inscenizacjach; tradycyjne kolędowanie na współczesnej scenie.
Rodzaj przedmiotu
fakultatywne
Efekty kształcenia
Wiedza: Student ma podstawową wiedzę o dziedzictwie kulturowym pieśni obrzędowych: kolęd oraz miejscu „kolędowania” w obrzędowości świeckiej i religijnej, procesie przemian tego zjawiska w kulturze polskiej, specyfice obrzędowego świętowania; zna i rozumie podstawowe metody analizy i interpretacji różnych zjawisk kultury, zna mechanizmy funkcjonowania tradycyjnego i współczesnego folkloru; zna i rozumie podstawowe metody analizy i interpretacji omawianych na wykładzie zjawisk kultury.
Umiejętności: potrafi rozpoznać zróżnicowane rodzaje pieśni, w tym szczególnie kolęd świeckich i religijnych (noworocznych, bożonarodzeniowych i wiosennych) oraz przeprowadzić ich krytyczną analizę i interpretację z zastosowaniem typowych metod, w celu określenia miejsca kolęd i tradycji kolędniczych w procesie historyczno-kulturowym; posiada umiejętność merytorycznego argumentowania z wykorzystaniem poglądów innych autorów oraz formułowania wniosków.
Postawy: wykazuje otwartość na odmienności kulturowe; ma świadomość odpowiedzialności za zachowanie regionalnego i lokalnego dziedzictwa kulturowego; uczestniczy w życiu kulturalnym, korzystając z różnych form aktywnego uczestnictwa w kulturze (np. w przeglądach kolędniczych).
Kryteria oceniania
Wykład; obecność i dyskusja; analiza wybranych opracowań z dyskusją; zaliczeniowa praca pisemna lub kolokwium (wybór studentów)
Literatura
- Z kolędą przez wieki. Kolędy w Polsce i w krajach słowiańskich, pod red. T. Budrewicza, S. Koziary, J. Okonia, Tarnów 1996.
- Polskie kolędy ludowe. Antologia, zebrał, wstępem, komentarzami i przypisami opatrzył J. Bartmiński, Kraków 2002.
- B. Gałązka, Kolędy regionu krośnieńskiego, Krosno 2004.
- G. Juzala, Semantyka kolęd wiosennych. Studium folklorystyczno-etnomuzykologiczne, Warszawa 2012.
- J. Szymańska, Podlaskie pieśni włóczebne, „Etnolingwistyka”1992, t. 5.
- T. Budrewicz, Najpiękniejsza kołysanka polska, [w;] Z kolędą przez wieki. Kolędy w Polsce i w krajach słowiańskich, pod red. T. Budrewicza, S. Koziary, J. Okonia, Tarnów 1996.
- I. Sarnowska-Giefing, Cicha noc, święta noc…, [w;] Z kolędą przez wieki. Kolędy w Polsce i w krajach słowiańskich, pod red. T. Budrewicza, S. Koziary, J. Okonia, Tarnów 1996.
- J. Adamowski, Kolędy okupacyjne, [w:] Kolędowanie na Lubelszczyźnie, pod red. nauk. J. Bartmińskiego i C. Hernasa, Wrocław 1986 [tj. „Literatura Ludowa” za rok 1981].
- Polskie kolędy patriotyczne 1830 – do dzisiaj, wybór i oprac. H. i W. Szymanderscy [Warszawa 1989].
- J. Adamowski, M. Wójcicka, Polskie kolędy aktualizowane, [w:] O wyższości Świąt Bożego Narodzenia, pod red. A. Kędzierskiej, I. Wawrzyczek, Lublin 2009.
- R. Godula, Od Mikołaja do Trzech Króli. O roli daru w obrzędzie, Wydawnictwo Wawelskie, Kraków 1994.
- T. Smolińska, Tradycyjne inscenizacje obrzędowe: bożonarodzeniowe i noworoczne, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Opolskiego, Folklorystyka” 3, Opole 1997.
- T. Smolińska, Czas świąteczny na scenie. O współczesnym kolędowaniu konkursowym w Polsce, [w:] Z kolędą przez wieki. Kolędy w Polsce i w krajach słowiańskich, pod red. T. Budrewicza, S. Koziary, J. Okonia, Tarnów 1996, s. 354-364.
- T. Smolińska, Współczesne kolędowanie bożonarodzeniowe. Między misterium a widowiskiem, [w:] Pobożność ludowa w życiu liturgiczno-religijnym i w kulturze, red. ks. R. Pierskała, T. Smolińska, Opole 2004, s. 215-230.
- W. Globisch, Materiały pomocnicze dla kolędników misyjnych, Opole 2000.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: