Magia, czary i nauki hermetyczne w literaturze i kulturze dawnej KZ-H-01-08-000025

- Treści programowe:
1) Magia w starożytności i średniowieczu. Zestawienie różnych definicji w celu określenia wspólnego mianownika tego uniwersalnego fenomenu kulturowego, jakim jest magia. Zakres tego pojęcia i treści, które wraz z sobą niesie; magiczna wizja świata, podłoże myślenia magicznego, sympatia i antypatia, rytuał, mit, przesądy, wróżby, klątwa, zaklęcia, czary, fetyszyzm, totemizm, wampiryzm, szamanizm.
3) Myślenie symboliczne, stereotypowe i metaforyczne ‒ najbardziej znane reprezentacje wpływów magicznego światopoglądu oraz praktyk czarnoksięskich na literaturę i sztukę europejską
2) Historia piekła
a)klasyczne piekła pogańskie
b)piekło biblijne i hebrajskie
c)wypracowanie piekła chrześcijańskiego
d)piekło teologów
e) najbardziej znane wizje piekła w literaturze i kulturze europejskiej
3) Historia diabła
a) zarys idei diabła w mitach walki i w Starym Testamencie
b) wkład grecko-łaciński
c) narodziny diabła judeochrześcijańskiego
d) wszechobecność diabła w Nowym Testamencie
e) wielorakie oblicza diabła średniowiecznego
f) osobliwa diabologia (XIV-XVI w.)
g) od mitu religijnego do mitu renesansowego
6)Historia czarownicy i czarownictwa
a)wprowadzenie: Kim jest czarownica
b)czary i czarownictwo
c)korzenie europejskiego czarownictwa
d)czarownictwo, herezja, inkwizycja
e)procesy czarownic na kontynencie europejskim
f)współczesne czarownictwo
7)Magia renesansowa
a)Marsilio Ficino
b)Giovani Pico Della Mirandola
c) Doktor Johann Faust
d)Czary na dworze Zygmunta Augusta i Stefana Batorego

Literatura uzupełniająca

W cyklu 2022/23-L:

- Battistini M., Astrologia, magia, alchemia, przeł. E. Morka, Warszawa „Arkady” 2006. - Olszewski M., Świat zabobonów w średniowieczu. Studium kazania o „O zabobonach” Stanisława ze Skarbimierza, Warszawa 2002. - Grzywa A., Magiczna wizja świata, Warszawa 2010. - Pilaszek M., Procesy o czary w Polsce w wiekach XV-XVIII, Kraków cop. 2008 - Kolberg O., Dzieła wszystkie. T. 7, 15, 17, Wrocław-Poznań 1962. - Baschwitz K., Czarownice: dzieje procesów o czary, przekł. T. Zabłudowski, warszawa 1999. - Zdziechiewicz A., Staropolskie polowania na czarownice, Katowice 2004. - Thurston R., Polowania na czarownice: dzieje prześladowań czarownic w Europie i Ameryce Północnej, przekł. J. Kierul, Warszawa 2008. - Burkert W., Stwarzanie świętości. Ślady biologii we wczesnych wierzeniach religijnych, Kraków 2006. - Bylina S., Staropolskie zaświaty[…], Wrocław 1994 - Idem, Religijność późnego średniowiecza. Chrześcijaństwo a kultura tradycyjna w Europie środkowo-wschodniej w XIV-XV w., Warszawa 2009. - Berwiński R. W , Studia o gusłach, czarach, zabobonach i przesądach ludowych, Poznań 1862 (repr. 1984) - Brojer W., Diabeł w wyobraźni średniowiecznej. Trzynastowieczne exempla kaznodziejskie, Wrocław 2003. - Bugaj R., Nauki tajemne w Polsce w dobie Odrodzenia, -R. Muchembled, Dzieje diabła, od XII do XX wieku, przeł. Bella Szwarcman-Czarnota, Warszawa 2009.

Ogólnie:

Nakład pracy studenta

- Nakład pracy studenta/liczba godzin pracy własnej studenta Punkty ECTS i inne: - tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h; - 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się; - tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS; - nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.

Rodzaj przedmiotu

W cyklu 2022/23-L:

fakultatywne

Ogólnie:

ogólnouniwersyteckie
fakultatywne

Tryb prowadzenia

Realizowany zdalnie

Wymagania

brak

Założenia

Kontynuacja i poszerzanie wiedzy z zakresu literatury i kultury epok dawnych. Analizy i interpretacje tekstów staropolskich prowadzone w obszarze komparatystycznych badań nad literaturą dawną i wzbogacone informacjami z zakresu historii kultury

Koordynatorzy przedmiotu

Joanna Zagożdżon-Łyszczarz

Efekty kształcenia

- Efekty uczenia się:
- Efekty uczenia się, w podziale na WIEDZĘ, UMIEJĘTNOŚCI I KOMPETENCJE SPOŁECZNE, jakie student uzyskuje po ukończeniu przedmiotu wraz z symbolem tych efektów,
- Zamierzone efekty kształcenia:
- 1. Wiedza:
Student ma informacje dotyczące genezy magii, jej charakteru i specyfiki, kręgu wyobrażeń mitycznych, rytualizacji wielu czynności, również i takich, których sens jest praktyczny. Wskazanie na najbardziej charakterystyczne cechy myślenia magicznego, z którym związane jest m. in. z przeżywanie cykliczne czasu, spontaniczne doznawanie sacrum (nie wyłączając rytuału i tabu). Istotne wydają się przykłady artystycznych reprezentacji tego typu mentalności (k_W01, P6S_WG) Student stosuje odpowiednie metody analizy i interpretacji tekstów literackich i kulturowych, dzięki którym zapoznaje się z literackimi wizjami zaświatów w różnych systemach mitycznych, wyobrażeniami diabła w kulturze i literaturze chrześcijańskiej, a także fenomenem czarownictwa, jego początkiem i rozwojem zarówno na Zachodzie Europy, jak i w dawnej Polsce (k_W05, P6S_WK). Wskazanie na najbardziej znane przykłady takich kreacji w literaturze i kulturze dawnych wieków pozwala z kolei na uświadomienie sobie roli i znaczenia magii i czarownictwa w kulturze europejskiej. Magiczny światopogląd stanowi bowiem interesujące skrzyżowanie między literaturą a rzeczywistością, konwencjami literackimi a realiami życia codziennego. Poruszane są zatem fundamentalne dylematy współczesnej kultury i cywilizacji w zakresie ich badania i zastosowania do rozwiązywania problemów społecznych (k_W05, P6S_WK)
2. Umiejętności: umiejętność scharakteryzowania wyznaczników magicznego światopoglądu, rozpoznania jego strukturalnych elementów, analizy wpływu i znaczenia magicznych praktyk na mentalność ludzi dawnych wieków. Analiza tych sfer życia, gdzie magiczne praktyki determinowały kulturę, obyczajowość, naukę, literaturę czy sztukę. Potrafi więc formułować problemy badawcze, dobierać metody i narzędzia ich rozwiązywania z wykorzystaniem wiedzy z zakresu literaturoznawstwa i kulturoznawstwa ( k_U02, P6S_UW). Student potrafi zastosować zdobytą wiedzę podczas studiów z innych przedmiotów, jak literaturoznawstwo, kulturoznawstwo, filozofia czy historia. Brać udział w dyskusjach ̶ przedstawiać i oceniać różne opinie i stanowiska w zakresie tematycznym dotyczącym zjawisk kultury (k_U05, P6S_UK)
3. Kompetencje społeczne. Student jest gotowy do: krytycznej oceny posiadanej wiedzy literaturoznawczej i kulturoznawczej, a także docenia znaczenie wiedzy o literaturze, języku i kulturze w rozwiązywaniu problemów poznawczych i praktycznych (k_K01, P6S_KK) uczestniczenia w życiu kulturalnym i korzystania z jego różnorodnych form (k_K04, P6S_KO)

Kryteria oceniania

Metody i kryteria oceniania:
- Forma i warunki zaliczenia przedmiotu
Kryteria zaliczenia przedmiotu: aktywny udział w zajęciach oceny za aktywność, prezentacje
Studenci oceniani są na podstawie:
- bieżącego zaznajamiania się ze wskazaną przez wykładowcę literaturą
- aktywnej postawy studenta podczas zajęć oznaczającej umiejętność i gotowość do odpowiedzi na pytania stawiane przez prowadzącego oraz samodzielnego konstruowania pytań związanych z omawianymi tematami
-przedstawionego referatu
aktywny udział w zajęciach oceny za aktywność, prezentacje, praca w grupach albo indywidualnie, pogadanka (wg pytań testowych)
Metody i kryteria oceniania:
- 25% oceny końcowej = zapis uczestnictwa w zajęciach na podstawie wcześniej przygotowanego materiału (efekty kształcenia: 1,2,3)
aktywność na zajęciach- 30%, prezentacje-45%,

Literatura

- Podstawowa literatura przedmiotu:
- Kieckhefer R., Magia w średniowieczu, przeł. I. Kania, Kraków 2000.
- Minois G., Historia piekła, przeł. A. Kędzierzawska, B. Szczepańska, Warszawa 1998.
- Idem, Diabeł, przeł. E. Burska, Warszawa 2001.
- Nola Alfonso M. di, Diabeł […], przeł. I. Kania, Kraków 1997.
- Eliade M., Okultyzm, czary, mody kulturalne: eseje, przeł. I. Kania, Warszawa 2004.
- Bugaj R., Nauki tajemne w dawnej Polsce- Mistrz Twardowski, Wrocław 1985.
- Russell Jeffrey B. , Krótka historia czarownictwa, przeł. J. Rybski, Wrocław 2003.
- Sokolski J., Pielgrzymi do piekła i raju[…], Wrocław 1995.
- Bylina S., Człowiek i zaświaty, Warszawa 1992.
- Lombardi P., Filozof i czarownica: rozum i świat magiczny, przeł. A. Dudzińska- Facca, Warszawa 2004
- Robbins R. H., Encyklopedia czarów i demonologii, przeł. M. Urbański, Warszawa 1998.
- Davidson G., Słownik aniołów w tym aniołów upadłych, przeł. J. Ruszkowski, Poznań 1998.
- Materiał filmowy:
- -Odyseja - ekranizacja tego dzieła w reż A. Konczałowskiego , 182 min.
- - Ekranizacja Burzy Szekspira w reżyserii Julie Taylor, zdobywczyni Oscara, rewelacyjna rola Helen Mirren, czas 105 min.
- - Mistrz i Małgorzata- ekranizacja w reż. V. Bortko, Moskwa 2005, 590 min.
- -Sen nocy letniej w reż. Michael Hoffman,Stany Zjednoczone1999
-
- FRAGMENTY DZIEŁ
- Stacjusz P. P., Tebaida. Epopeja bohaterska dwunastu księgach, przeł. M. Brożek, Kraków 1996.
- Dante Alighieri, Boska komedia (wybór), przeł. E. Porębowicz, wstęp K. Morawski, Wrocław 1977 BN II nr 187.
- Michelet J., Czarownica, przeł. M. Kaliska, wstęp L. Kołakowski, Londyn 1993.
- Młot na czarownice. Postępek Zwierzchowy w czarach, a także sposób uchronienia się ich i lekarstwo na nie w dwóch częściach zamykający[…], przez S. Ząbkowica, Kraków 1614 (repr.)
- W. Szekspir, Makbet, przeł. J. Paszkowski, wstęp i objaśn. A. Tretiak, Kraków 1924 BN II nr 16. Szekspir William, Sen nocy letniej, przeł. W. Tarnawski, oprac. P. Mroczkowski, Wrocław 1987 BN II nr 162 .
- W. Szekspir, Burza. Komedia w pięciu aktach, przeł. W. Tarnawski, oprac. A.S. Helsztyński, Wrocław BN II 1958 nr 12.
- Giovani Pico Della Mirandola, /Oratio de homini dignitate/ Mowa o godności człowieka, Warszawa 2010.
- Sz. Szymonowic, Sielanki i pozostałe wiersze polskie, oprac. J. Pelc. Wrocław 2000, BN I 182 (Żeńcy, Kołacze, Czary).
- Tasso T., Gofred abo Jeruzalem wyzwolona, przeł. P. Kochanowski, oprac. R. Pollak Wrocław 1951 BN II nr.
- J. Milton, Raj utracony, przeł. M. Słomczyński, posł. J. Strzetelski, Warszawa 1974 (fragmenty).
- J. W. Goethe, Faust, przeł. A. Pomorski, Warszawa 2006.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu KZ-H-01-08-000025 w USOSweb