Wybrane zagadnienia z historii literatury polskiej i powszechnej 4 1.S3.ED.17
Kontekst historyczny, światopoglądowy i estetyczny epoki realizmu w Europie i w Polsce; filozofia i estetyka prądu. Sytuacja europejskiej i polskiej poezji w drugiej połowie XIX w. Specyfika i tradycja realizmu w prozie angielskiej, francuskiej, rosyjskiej i niemieckiej (austriackiej); główni reprezentanci nurtu w literaturze europejskiej (euroatlantyckiej); gatunki i konwencje powieściowe. Dyskusje wokół realizmu w sztuce polskiej. Zjawisko naturalizmu w literaturze francuskiej; jego recepcja w literaturze polskiej. Zapowiedzi przełomu modernistycznego. Filiacje i paralele między literaturą polską i europejską w drugiej połowie XIX w. Tradycje edytorskie i ważniejsze edycje epoki.
Dyscyplina
Kierunek studiów
Literatura uzupełniająca
W cyklu 2022/23-L: LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA DO EGZAMINU
PODMIOTOWA (w wyborze):
1. Stendhal [Henri Beyle], Czerwone i czarne, przeł. i wstępem opatrzył T. Żeleński-Boy (wyd. dowolne)
2. Honoré Balzac, Ojciec Goriot, przeł. T. Boy-Żeleński (wyd. dowolne)
3. Victor Hugo, Nędznicy (wyd. dowolne)
4. Gustaw Flaubert, Pani Bovary, przeł. A. Micińska, przedmowa J. Parandowski, Warszawa 1957 (i nast. wydania) – lub: Pani Bovary. Z obyczajów prowincji, przekład i komentarze R. Engelking, Warszawa 2014
5. Émile Zola, Bestia ludzka, przeł. K. Kossobudzki, Warszawa 1960 (i inne wyd.)
6. Guy de Maupassant, Paryska przygoda, Wybór nowel, przeł. R. Czekańska-Heymanowa [i in.], Warszawa 1984 (lub inne wybory).
7. Iwan Turgieniew, Ojcowie i dzieci, przeł. J. Guze (wyd. dowolne)
8. Lew Tołstoj, Anna Karenina, przeł. K. Iłłakowiczówna (wyd. dowolne)
9. Fiodor Dostojewski, Idiota, przeł. J. Jędrzejewicz (wyd. dowolne)
10. Charles Dickens, Wielkie nadzieje, przeł. A. Mazanowski (wyd. dowolne)
11. William Thackeray, Targowisko próżności (wyd. dowolne)
12. George Eliot [Mary Ann Evans], Młyn nad Flossą, przeł. Anna Przedpełska-Trzeciakowska, oprac. A. Szala, Wrocław 1991, BN II 234 – lub: Miasteczko Middlemarch, przeł. A. Przedpełska-Trzeciakowska, Warszawa 2005
13. Theodor Fontane, Effi Briest, przeł. I. Czermakowa, Warszawa 1974
14. Antologia poezji francuskiej, wybór J. Lisowski, przeł. Z. Bieńkowski i in., t. 3, Warszawa 2006
PRZEDMIOTOWA (w wyborze):
1. Historia literatury polskiej w dziesięciu tomach, t. 6: Pozytywizm, red. A. Skoczek, Bochnia-Kraków-Warszawa [2004]
2. Pozytywizm. Materiały do ćwiczeń. Seria druga: Opracowania, wybór D. Knysz-Tomaszewska, wyd. drugie i poprawione, Warszawa 1997.
3. Jan Tomkowski, Mój pozytywizm, Warszawa 1993
4. Czytanie pozytywizmu („Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” VII), Poznań 2000 (tu: Maciej Gloger, Jak czytać pozytywizm? Rekonesans – lub – Edward Pieścikowski, „Dramatyczna epoka, którą nazywamy pozytywizmem”. Poglądy Zygmunta Szweykowskiego na pozytywizm polski).
5. Józef Bachórz, Wzorzec polskiej powieści realistycznej i jego znaczenie historycznoliterackie, [w:] Wiedza o literaturze i edukacja. Księga referatów Zjazdu Polonistów, Warszawa 1995, red. T. Michałowska, Z. Goliński, Z. Jarosiński, Warszawa 1996.
6. Dariusz Trześniowski, Realizm magiczny? O „Placówce” Bolesława Prusa, [w:] Realiści, realizm, realność. W stulecie śmierci Bolesława Prusa, red. E. Paczoska, B. Szleszyński, D. Osiński, Warszawa 2013.
7. Anna Nasiłowska, Czy „Emancypantki” to powieść feministyczna?, [w:] Bolesław Prus. Artysta. Myśliciel. Świadek epoki, red. J. Snopek, Warszawa 2016.
8. Helena Cybienko, „Lalka” Bolesława Prusa a literatura rosyjska, [w:] Jubileuszowe „Żniwo u Prusa”. Materiały z międzynarodowej sesji Prusowskiej w 1997 r., red. Z. Przybyła, Częstochowa 1998.
9. Mirosław Gołuński, Kupiec i miłość. Imagologiczne spojrzenie na „Amerykanina” Henry’ego Jamesa i „Lalkę” Bolesława Prusa, „Wiek XIX. Rocznik Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza” 2016 (9) – lub: Ewa Paczoska, Amerykanin i Polak w Paryżu (Henry James – Bolesław Prus), „Napis” 2015 (seria XXI).
10. Małe prozy Orzeszkowej i Konopnickiej, red. I. Wiśniewska, B.K. Obsulewicz, Lublin 2010
11. Sekrety Orzeszkowej, red. G. Borkowska, M. Rudkowska, I. Wiśniewska, Warszawa 2012
12. Jolanta Sztachelska, Czar i zaklęcie Sienkiewicza. Studia i szkice, Białystok 2003
13. Andrzej Baranow, Powieści współczesne Henryka Sienkiewicza w kontekście twórczości Fiodora Dostojewskiego, „Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis. Studis Historicolitteraria II” 2002.
14. Ryszard Koziołek, Ciała Sienkiewicza. Studia o płci i przemocy, Katowice 2009
15. Agata Skała, O psiej perspektywie, oślej autobiografii i etosie kukułki. Uwagi o pisarstwie Adolfa Dygasińskiego, „Wiek XIX. Rocznik Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza” 2014 (7).
16. Janina Kulczycka-Saloni, Pozytywizm i Młoda Polska w kontekście literackim Europy i Orientu, [w:] taż, Na polskich i europejskich szlakach literackich. Z pism rozproszonych 1985-1998, Warszawa 2000.
| Ogólnie: Borkowska G., Pozytywiści i inni, Warszawa 1996;
2. Tomkowski J., Mój pozytywizm. Warszawa, 1993;
3. Przełom antypozytywistyczny w polskiej świadomości kulturowej końca XIX, red. Maciejewski J. i Bujnicki T., Wrocław 1986 (wybór);
4. „Lalka" i inne. Studia w stulecie powieści realistycznej, red. Bachórz J. i Głowiński M., Warszawa 1992;
5. Kulczycka-Saloni I, Knysz-Rudzka D., Paczoska E., Naturalizm i naturaliści w Polsce. Doświadczenia, poszukiwania, kreacje, Warszawa 1992;
6. Prokop J., Uniwersum polskie, Kraków 1993 (tu: Uniwersum polskie; Rodzina pod. zaborami; Święte rany polskiego narodu);
7. M. Gloger, Pozytywizm: między nowoczesnością a modernizmem, „Pamiętnik Literacki” 2007, z. 1.
8. Dynamika wewnętrzna światopoglądu Młodej Polski, w: Porównania. Studia o kulturze modernizmu, red. R.Zimand, Warszawa 1993;
9. Wyka. K, Młoda Polska /t. 1 Modernizm polski, t.2 Szkice z problematyki epoki), Kraków 3.977 ;
10. Tomkowski J., Młoda Polska, Warszawa 2001.
11. Ihnatowicz E. , Literatura II połowy XIX wieku, Warszawa 2000.
12. Nycz R., Język modernizmu. Prolegomena historycznoliterackie, Warszawa 1997.
13. E. Paczoska, Prawdziwy koniec XIX wieku, Warszawa 2010. |
Nakład pracy studenta
Poziom studiów
Profil kształcenia
Rodzaj przedmiotu
Semestr, w którym realizowany jest przedmiot
Tryb prowadzenia
W cyklu 2022/23-L: Mieszany: realizowany zdalnie i w sali Lektura monograficzna | Ogólnie: Lektura monograficzna Realizowany w sali |
Wymagania
Założenia
W cyklu 2022/23-L: rozwinięcie wiedzy historycznoliterackiej w odniesieniu do zjawisk w drugiej połowie XIX wieku | Ogólnie: rozwinięcie świadomości historycznoliterackiej w odniesieniu do zjawisk w drugiej połowie XIX wieku (parnasizm, realizm, naturalizm, premodernizm) |
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
WIEDZA: ABSOLWENT ZNA I ROZUMIE
k_W01 w zaawansowanym stopniu – wybrane fakty, obiekty i zjawiska
kulturowe oraz dotyczące ich metody i teorie literaturoznawcze i
językoznawcze (w tym tekstologiczne) wyjaśniające złożone
zależności między nimi, stanowiące podstawową wiedzę ogólną z
zakresu polonistycznego literaturoznawstwa i językoznawstwa z
elementami kulturoznawstwa (w tym edytorstwa i liternictwa),
tworzące jej podstawy teoretyczne oraz wybrane zagadnienia z
zakresu szczegółowej wiedzy z obszaru literaturoznawstwa i
językoznawstwa polskiego
k_W02 miejsce i znaczenie polskiego literaturoznawstwa i
językoznawstwa w systemie nauk humanistycznych i
społecznych, ich specyfikę przedmiotową i metodologiczną oraz
kierunki ich rozwoju
k_W03 teorie, metodologię i terminologię ogólną i szczegółową z
zakresu literaturoznawstwa i językoznawstwa oraz szczegółową z
zakresu edytorstwa (projektowania i przygotowywania do druku
publikacji zwartych i ciągłych)
k_W04 metody analizy, interpretacji oraz edycji, redakcji, korekty
tekstów literackich, naukowych oraz popularnonaukowych w
obrębie wybranych tradycji, teorii i szkół badawczych w
literaturoznawstwie
k_W05 poszczególne fazy powstania utworu literackiego, naukowego i
popularnonaukowego, jak również znaki stosowane w aparacie
krytycznym w wydaniach krytycznych dzieł literackich,
naukowych i popularnonaukowych przy zestawiania różnych
wersji tego samego tekstu literackiego
UMIEJĘTNOŚCI: ABSOLWENT POTRAFI
k_U01 wykorzystywać posiadaną wiedzę literaturoznawczą i
językoznawczą (w tym szczególnie dotyczącą korekty, redakcji i
edycji krytycznej dzieł literackich, naukowych oraz
popularnonaukowych) – formułować i rozwiązywać złożone i
nietypowe problemy dotyczące zjawisk literackich oraz
wykonywać zadania w warunkach nie w pełni przewidywalnych
przez:
- właściwy dobór źródeł oraz informacji z nich pochodzących,
dokonywanie oceny, krytycznej analizy i syntezy tych informacji,
- właściwy dobór technik i metod pracy edytora związanych z
przygotowaniem tekstu do druku (m.in. prace organizacyjne,
adiustacja, dbałość o właściwy poziom merytoryczny,
artystyczny, graficzny, typograficzny wydawanego dzieła)
- dobór oraz stosowanie właściwych metod i narzędzi, w tym
zaawansowanych technik informacyjno-komunikacyjnych (ICT)
k_U02 formułować i analizować problemy badawcze, dobierać metody i
narzędzia ich rozwiązania z wykorzystaniem wiedzy z zakresu
literaturoznawstwa i językoznawstwa (z możliwością
uwzględnienia wiedzy z nauk pokrewnych, w tym szczególnie z
zakresu edytorstwa i liternictwa)
k_U03 rozpoznać teksty literackie oraz przeprowadzić ich krytyczną
analizę i interpretację z zastosowaniem typowych metod
literaturoznawczych pozwalających na ocenę ich znaczenia i
oddziaływania w procesie historyczno-kulturowym
k_U04 komunikować się z użyciem specjalistycznej terminologii
dotyczącej opisu tekstów literackich, naukowych i
popularnonaukowych posługując się filologicznymi i
tekstologicznymi metodami badawczymi
k_U05 brać udział w debacie – przedstawiać i oceniać różne opinie i
stanowiska w zakresie tematycznym dotyczącym zjawisk kultury
oraz dyskutować o nich
KOMPETENCJE SPOŁECZNE: STUDENT JEST GOTÓW DO
k_K01 krytycznej oceny posiadanej wiedzy literaturoznawczej i
językoznawczej (w tym z dziedziny edytorstwa) oraz uznawania
znaczenia wiedzy o literaturze, języku i kulturze w rozwiązywaniu
problemów poznawczych i praktycznych
k_K02 wypełniania zobowiązań społecznych, współorganizowania
działalności na rzecz środowiska społecznego
k_K04 uczestniczenia w życiu kulturalnym i korzystania z jego
różnorodnych form
Kryteria oceniania
Obecność na wykładach
Egzamin ustny
Literatura
J. Kulczycka-Saloni, Pozytywizm, Warszawa 1971 (Biblioteka Polonistyki),( tu: A. Comte, Prawo trzech stadiów; H.T.Buckle, Historia cywilizacji w Anglii; J.S. Mill, O zasadzie użyteczności; K. Darwin, Autobiografia; H.Spencer, Jednostka wobec państwa; H.A. Taine, Trzy siły pierwiastkowe; E. Zola, Powieść eksperymentalna).
Programy i dyskusje literackie okresu pozytywizmu, oprac. J. Kulczycka-saloni, BN I 249; ( A. Wiślicki, Groch o ścianę; P. Chmielowski, Niemoralność w literaturze; Utylitaryzm w literaturze; A. Świętochowski, My i wy; Pleśń społeczna i literacka)
Publicystyka okresu pozytywizmu 1860-1900. Antologia, oprac. S. Fita, Warszawa 2002. (tu: J. Ochorowicz, Romantycy i realiści; F. Krupinski, Romantyzm i jego skutki; A. Świętochowski, Praca u podstaw; Dumania pesymisty; Wskazania polityczne , E. Orzeszkowa , Kilka słów o kobietach ; A. Dygasiński, Praca krajowa)
Poetki przełomu XIX i XX wieku, pod red. J. Zacharskiej, Białystok 2000 (M. Konopnicka,M. Bartusówna)
Asnyk Adam, Poezje zebrane, Toruń 1995 (wstęp; Sen grobów; cykl Nad głębiami; wybór wierszy miłosnych i tatrzańskich; Do młodych)
Dygasiński Adolf, Zając;
Faleński Felicjan, Wybór utworów, oprac. M. Grzędzielska, 1971, BNI , 202 (Melodie z domu niewoli, Sponad mogił, Meandry) ;
Konopnicka Maria, Poezje, oprac. A. Brodzka lub Pisma wybrane, pod red, J. Nowakowskiego, t. I Utwory poetyckie , oprac. M. Zięba (cykle Z łąk i pól, Wieczorne pieśni, Italia, Z mojej Biblii); Nowele ( Banasiowa, Panna Florentyna, Józik Srokacz, Mendel Gdański, Nasza szkapa, W dolinie Skawy); pisma krytycznoliterackie , w: Pisma wybrane, t. IV (Mickiewicz – jego życie i duch; Teofil Lenartowicz; O Krzyżakach)
Kraszewski Jozef Ignacy, Dziecię Starego Miasta, oprac. S. Burkot, Wrocław 1988, BN I 71;
Orzeszkowa Eliza, Nowele i opowiadania ( Daj kwiatek, W zimowy wieczór, Dobra Pani;, Melancholicy – Światło w ruinach, Ogniwa; Gloria victis – Hekuba i Gloria victis), powieści: Marta, Meir Ezofowicz, Nad Niemnem, Cham; artykuły: Kilka uwag nad powieścią; O powieściach T.T. Jeża z rzutem oka na powieść w ogóle)
Prus Bolesław, Nowele i opowiadania (Grzechy dzieciństwa, Kamizelka, Omyłka, Powracająca fala, Przygoda Stasia, Z legend dawnego Egiptu); Kroniki. Wybór, oprac. J. Bachórz, 1994, BN I, 285; Placówka; Lalka, oprac. J. Bachórz, BN I, 262; Emancypantki; Faraon; artykuły: „Ogniem i mieczem” powieść z lat dawnych Henryka Sienkiewicza, w: Programy i dyskusje okresu pozytywizmu, oprac. J. Kulczycka-Saloni, BN I 249;
Sienkiewicz Henryk, Wybór nowel i opowiadań, oprac. T. Bujnicki, BN I, 231 (Szkice węglem, Jamioł, Latarnik, Wspomnienie z Maripozy, Pójdź za mną; W mgle); Trylogia; Bez dogmatu; Quo vadis; Krzyżacy; artykuły: O powieści historycznej; O naturalizmie, w: Programy i dyskusje …
Sygietyński Antoni, Na skałach Calvados, artykuł: Nasz ruch powieściowy, w: Polska krytyka literacka1800-1918, pod red. J. Krzyżanowskiego, Warszawa 1959, t. III .
Szymański Adam, Szkice, Kraków 1998 (tu: Dwie modlitwy) ; wstęp B. Burdzieja.
Świętochowski Aleksander, Liberum veto , t. 1-2, oprac. M. Brykalska (2 felietony); artykuły, w: Programy i dyskusje okresu pozytywizmu…
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: