Leksykologia z leksykografią 1.S3.LJPO.18

1. Historia leksykografii polskiej; typy słowników, encyklopedie. Teoria leksykograficzna Doroszewskiego (perswazyjność, encyklopedyzm, normatywizm). Tendencje we współczesnej leksykografii – leksykografia komputerowa.
2. Charakterystyka makro- i mikrostruktury wybranych słowników. Ocena słowników pod kątem różnych kryteriów.
3. Struktura artykułu hasłowego, sposoby definiowania haseł słownikowych. Opis przykładowych haseł wybranych słowników i encyklopedii.
4. Miejsce leksykologii w systemie językowym; podstawowe działy leksykologii – etymologia, semantyka, frazeologia.
5. Pojęcie jednostki leksykalnej, relacje między leksemem a wyrazem. Jednostki mono- i polisemiczne. Klasyfikacja leksemów.
6. Zróżnicowanie chronologiczne leksyki. Archaizmy i słownictwo przestarzałe. Neologizmy (słowotwórcze, znaczeniowe, frazeologiczne, kontaminacyjne). Neologizmy stylu artystycznego.
7. Słownictwo rodzime i obce. Zapożyczenia leksykalne, hybrydy, kalki strukturalne i semantyczne. Zapożyczenia bezpośrednie i pośrednie, ich chronologiczne zróżnicowanie.
8. Homonimy, ich pochodzenie i odmiany. Granice między homonimią i polisemią. Nazwy pospolite i własne. Teoria, gramatyka i typologia nazw własnych (antroponimy, toponimy, hydronimy, ojkonimy, chrematonimy). Onomastyka literacka. Nazewnictwo pogranicza.
9. Frazeologia i frazematyka. Formalna i semantyczna klasyfikacja związków frazeologicznych. Paremiologia i paremiografia. Źródła polskiej frazeologii i paremiologii.
10. Pojęcie znaczenia leksykalnego. Teorie związane z różnym rozumieniem znaczenia (asocjacjonistyczna, relatywistyczna). Typy znaczeń (strukturalne, realne, gramatyczne).
11. Pojęcie pola semantycznego i relacje między jego składnikami (synonimia, antonimia, hiponimia, komplementarność, konwersja). Granice pola znaczeniowego.
12. Leksykologia kognitywna. Metafora i metonimia. Współzależności między onomazjologią i semazjologią.
13. Słownictwo neutralne i ekspresywnie nacechowane (wulgaryzmy, pornofemizmy).

Kierunek studiów

Logopedia z językiem polskim jako obcym

Literatura uzupełniająca

Uzupełniająca literatura przedmiotu: Anusiewicz J., Lingwistyka kulturowa, Wrocław 1994. Bańko M., Z pogranicza językoznawstwa i leksykografii, Warszawa 2001. Bartmiński J. (red.), Słownik stereotypów i symboli ludowych, t. 1-2, Lublin 1996-1999. Bartmiński J., Tokarski R. (red.), O definicjach i definiowaniu, Lublin 1993. Handke K., Dalewska-Greń H. (red.), Polszczyzna a/i Polacy u schyłku XX wieku, Warszawa 1994. Piotrowski T., Zrozumieć leksykografię, Warszawa 2001. Rzetelska-Feleszko E. (red.), Polskie nazwy własne. Encyklopedia, Warszawa 1998. Tabakowska E. (red.), Kognitywne podstawy języka i językoznawstwa, Kraków 2001. Urbańczyk S., Słowniki i encyklopedie. Ich rodzaje i użyteczność, wyd. IV zmienione i poszerzone, rozdz. 3, Kraków 2000. Żmigrodzki P., Przybylska R. (red.), Nowe studia leksykograficzne, t. I-II, Kraków 2007, 2008. Wybór artykułów.

Nakład pracy studenta

A. Godziny kontaktowe: 40h/1,5 ECTS udział w zajęciach: 30h udział w konsultacjach: 10h B. Praca własna studenta: 40h/1,5 ECTS przygotowanie do zajęć: 20h przygotowanie do testów; przygotowanie referatu/prezentacji: 20h

Poziom studiów

studia pierwszego stopnia

Profil kształcenia

studia stacjonarne

Rodzaj przedmiotu

obowiązkowe
obowiązkowe

Semestr, w którym realizowany jest przedmiot

Tryb prowadzenia

Realizowany w sali

Koordynatorzy przedmiotu

Justyna Migoń-Sasuła
Lidia Przymuszała

Efekty kształcenia

Wiedza: student zna i rozumie
1. podstawowe terminy z zakresu leksykologii i leksykografii (k_W01);
2. typy słowników (k_W03);

Umiejętności: student potrafi
3. znaleźć informacje w słownikach i encyklopediach i potrafi odnieść się do nich krytycznie (k_U01);
4. interpretować i analizować zjawiska leksykalne (k_U02);
5. stosować różne metody opisu słownictwa języka (k_U03);

Kompetencje społeczne: student jest gotów do
6. samodzielnej i krytycznej oceny poglądów (K_K01);
7. rozwijania ciekawości poznawczej (k_K03).

Kryteria oceniania

Sposób zaliczenia przedmiotu: zaliczenie z oceną

Formy zaliczenia:
pisemne kolokwia po określonej partii materiału (60% - ocena pozytywna); prezentacja wybranych zagadnień w postaci referatu;
praca na zajęciach.

Kryteria zaliczenia przedmiotu:
ustalenie oceny końcowej na podstawie ocen cząstkowych (kolokwia pisemne, referat, wypowiedzi ustne, aktywność na zajęciach, frekwencja)

Literatura

Podstawowa literatura przedmiotu:

Bartmiński J. (red.), Współczesny język polski, Lublin 2001.
Grzegorczykowa R., Wprowadzenie do semantyki językoznawczej, Warszawa 2001.
Kania S., Tokarski J., Zarys leksykologii i leksykografii polskiej, Warszawa 1984.
Miodunka W., Podstawy leksykologii i leksykografii, Warszawa 1989.
Żmigrodzki P., Wprowadzenie do leksykografii polskiej, Katowice 2003.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 1.S3.LJPO.18 w USOSweb