Współczesna literatura i kultura polska 1.S3.LS.44
Zagadnienia ogólne:
Najważniejsze tendencje w literaturze polskiej i europejskiej po roku 1918: awangarda, futuryzm, ekspresjo-nizm, nadrealizm i inne. Życie literackie w II RP: główne ośrodki, grupy literackie i czasopisma. Doświadcze-nie wojny, rewolucji i niepodległości. Główne nurty w poezji dwudziestolecia międzywojennego: Skamander, Awangarda Krakowska, Druga Awangarda (Cz. Miłosz, J. Czechowicz, J. Łobodowski). Poezja Bolesława Leśmiana. Stanisław Ignacy Witkiewicz i katastrofizm w literaturze do 1945 roku. Twórczość Brunona Schul-za i Witolda Gombrowicza. Ważne zjawiska w prozie: powieść polityczna (S. Żeromski, J. Kaden-Bandrowski), powieść historyczna (W. Berent, J. Iwaszkiewicz. Z. Kossak-Szczucka), powieść religijna (J. Andrzejewski), powieść psychologiczna (Z. Nałkowska). Dramat po 1918. Krytyka literacka i eseistyka po 1918. Cezura roku 1939.
I. Literatura XX-lecia międzywojennego. Zagadnienia szczegółowe:
1) Wprowadzenie do literatury XX-lecia, naszkicowanie mapy epoki, wskazanie na autorów, teksty, zjawiska i problemy, które stanowić będą ośrodek zainteresowania.
2) Poetyki awangardowe
3) Twórczość Skamandrytów (Tuwim, Lechoń, Wierzyński, Słonimski, Pawlikowska-Jasnorzewska).
4) Program poetycki Awangardy Krakowskiej.
5) Liryka Bolesława Leśmiana, Leopolda Staffa, Czesława Miłosza, Józefa Czechowicza.
6) „Mityzacja rzeczywistości” w teorii i praktyce literackiej (opowiadania Brunona Schulza).
7) Najważniejsze zjawiska w prozie: S. Żeromski, M. Dabrowska, M. Kuncewiczowa, Z. Nałkowska, J. Iwasz-kiewicz, J. Andrzejewski.
8) Stanisław Ignacy Witkiewicz – teoria i praktyka „Czystej Formy”.
9) Forma – twórczość Witolda Gombrowicza.
II. Literatura po roku 1939. Zagadnienia szczegółowe:
Poezja
• Poezja wojny [Krzysztof K. Baczyński, Tadeusz Gajcy – środowisko „Sztuki i Narodu”; Czesław Mi-łosz] i porażenie wojną [Tadeusz Różewicz]
• Główne tendencje w poezji lat 1944-1948 [poezja Juliana Przybosia, Mieczysława Jastruna, Konstan-tego I. Gałczyńskiego, Leopolda Staffa, Władysława Broniewskiego]
• Poezja socrealistyczna w latach 1949-1955 [tzw. pokolenie „pryszczatych”]
• Poezja odwilżowa po 1956 roku. Spóźnione debiuty (Zbigniew Herbert, Miron Białoszewski), redebiu-ty (Wisława Szymborska, Tadeusz Nowak, Aleksander Wat, ks. Jan Twardowski) i generacja „Współ-czesności”. Wielonurtowość i wielostylowość nowej poezji (Stanisław Grochowiak, Jerzy Harasymo-wicz, Ernest Bryll, Jarosław M. Rymkiewicz, Andrzej Bursa, Halina Poświatowska, Urszula Kozioł i in.).
• Nowa Fala (Stanisław Barańczak, Ryszard Krynicki, Julian Kornhauser, Adam Zagajewski) i jej poko-leniowe odbicie w poezji Ewy Lipskiej i Rafała Wojaczka. Między kontestacją a prywatnością (grupa Tylicz i okolice).
• Pokolenie 76 – poezja Nowej Prywatności (Bronisław Maj, Krzysztof Lisowski, Jan Polkowski).
• Pokolenie „bruLionu”. Manifesty, estetyka i anty-estetyka, hiperealizm, o’haryzm [Twórczość poetyc-ka: Jacek Podsiadło, Marcin Baran, Marcin Świetlicki, Krzysztof Koehler, Wojciech Wencel, Darek Foks]
Proza
• Tematyka wojenna i obozowa w prozie [Tadeusz Borowski, Zofia Nałkowska Jan J. Szczepański; na emigracji: Gustaw Herling-Grudziński, Józef Czapski]
• Obrachunki z przeszłością [Stanisław Dygat, Zofia Nałkowska, Stefan Kisielewski].
• Powieść produkcyjna. Socrealizm w prozie [B. Hamera, A. Ścibor-Rylski, J. Wilczek, T. Konwicki]
• Proza po roku 1956: Hłasko, „hłaskoidzi” i proza obyczajowa (Nowakowski, Brycht, Czycz); proza wiejska (Nowak, Myśliwski, Kawalec); proza o wojnie i historii (Krzysztoń, Odojewski, Terlecki); ab-surd i groteska (Mrożek). Proza Tadeusza Konwickiego.
• Proza odwilżowa starszych generacji (Marian Brandys, Andrzej Kuśniewicz, Teodor Parnicki, Jerzy Andrzejewski, Julian Stryjkowski, Stanisław Lem). „Małe narracje” Białoszewskiego.
• Proza i eseistyka na emigracji. Rola „Kultury” i Instytutu Literackiego w Paryżu. Znaczenie pisarstwa Witolda Gombrowicza. Powieści, opowiadania i eseje Miłosza, Herlinga-Grudzińskiego, Mackiewicza. Eseje Bobkowskiego i Stempowskiego.
• Proza pokolenia 60 (Edward Stachura, Edward Redliński) i Nowej Fali.
• Proza kobieca i feminizm [Manuela Gretkowska, Olga Tokarczuk, Ewa Kuryluk, Izabela Filipiak, Na-tasza Goerke] po roku 1989.
• Proza małych ojczyzn [Paweł Huelle, Stefan Chwin, Aleksander Jurewicz, Julian Kornhauser, Henryk Waniek, Feliks Netz] po roku 1989.
Dramat
• Utwory sceniczne Witolda Gombrowicza jako źródło nowej dramaturgii po 1956 roku.
• Tadeusz Różewicz: dramat kompromitacji i redukcji.
• Sławomir Mrożek: teatr absurdu i politycznej paraboli.
• Teatry po 1956 roku. Życie teatralne, nowe koncepcje teatru (Tadeusz Kantor, Jerzy Grotowski, Miron Białoszewski), reżyserzy (Jerzy Jarocki, Jerzy Grzegorzewski).
Kierunek studiów
Literatura uzupełniająca
Ogólnie: Bolecki W., Poetycki model prozy w dwudziestoleciu międzywojennym. Witkacy, Gombrowicz, Schulz i inni. Studium z poetyki historycznej, Kraków 1996.
Kwiatkowski J., Świat poetycki Juliana Przybosia, Warszawa 1972.
Markowski M. P., Polska literatura nowoczesna: Leśmian, Schulz, Witkacy, Kraków 2007.
Sławiński J., Koncepcja języka poetyckiego Awangardy Krakowskiej, Kraków 1998.
Słownik schulzowski, oprac. i red. W. Bolecki, J. Jarzębski, S. Rosiek, Gdańsk 2006.
Surrealizm. Teoria i praktyka literacka. Antologia, teksty wybrał i przeł. A. Ważyk, Warszawa 1976.
Szymański W. P., Moje dwudziestolecie 1918-1939, Kraków 1998.
Szymański W. P., Neosymbolizm. O awangardowej poezji polskiej w latach trzydziestych, Kraków 1973.
Zaleski M., Przygoda drugiej awangardy, Ossolineum 2000.
| W cyklu 2022/23-Z: I. POEZJA:
1. Zbigniew Herbert (utwory do analizy i interpretacji: Kołatka; Pan Cogito czyta gazetę; Pan Cogito opowiada o kuszeniu Spinozy) – 1,5h
Andrzej Franaszek, Ciemne źródło. Rzecz o cierpieniu w poezji Zbigniewa Herberta, Londyn 1998.
Julian Kornhauser, Uśmiech Sfinksa. Szkice o poezji Zbigniewa Herberta, Kraków 1998.
Krzysztof Dybciak, Ocalenie wartości w dziele Zbigniewa Herberta, „Akcent” 1989, nr 2.
Paweł Lisicki, Puste niebo Pana Cogito, „Res Publica” 1991, nr 9/10.
2. Miron Białoszewski (całokształt twórczości poetyckiej, Pamiętnik z powstania warszawskiego; opowiadanie Patyk z t. Donosy rzeczywistości) – 3h
[poezja:]
1. Stanisław Barańczak, Rzeczywistość Białoszewskiego. W: Pisanie Białoszewskiego. Pod red. M. Głowińskiego i J. Sławińskiego, Warszawa 1993.
2. Anna Sobolewska, Ja – to ktoś znajomy. Poetyka doświadczeń wewnętrznych w późnej twórczości Jarosława Iwaszkiewicza i Mirona Białoszewskiego, „Twórczość” 1985, nr 9.
3. Anna Sobolewska, Ja to ktoś znajomy. O późnej twórczości Białoszewskiego. W: Tejże, Mistyka dnia powszedniego, Warszawa 1992.
[mała proza:]
1. Stanisław Barańczak, Mirona Białoszewskiego „Patyk”. W: Nowela, opowiadanie, gawęda. Interpretacje małych form narracyjnych. Pod red. K. Bartoszyńskiego i S. Sawickiego, Warszawa 1974.
2. Monika Brzóstowicz, „Osobność” i „rodzinność” u Mirona Białoszewskiego, „Kresy” 1996, nr 4.
[Pamiętnik z powstania warszawskiego:]
1. M. Milewski, „Pamiętnik z powstania warszawskiego” Mirona Białoszewskiego jako propozycja realizmu, „Przegląd Humanistyczny” 1977, nr 1, s. 107-117.
3. Tadeusz Różewicz (utwory do analizy i interpretacji: bez; cierń; [*** rzeczywistość którą oglądałem…] – 1,5h
Dlaczego Różewicz? Wiersze i komentarze. Pod red. J. Brzozowskiego i J. Poradeckiego. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. Łódź 1993.
Zobaczyć poetę. Materiały z konferencji „Twórczość Tadeusza Różewicza". UAM Poznań, 4-6. 11. 1991. Pod red. E. Guderian-Czaplińskiej, E. Kalemby-Kasprzak. Wydawnictwo WIŚ. Poznań 1993.
4. Czesław Miłosz (utwory do analizy i interpretacji: Esse; Sroczość; Veni Creator; To) – 1,5h
[zalecana:]
1. Marian Stala, Ekstaza o wschodzie słońca. O poezji Czesława Miłosza, Kraków 1999.
2. Szymik Jerzy, Problem teologicznego wymiaru dzieła literackiego Czesława Miłosza, Katowice, 1996.
3. Krzysztof Zajas, Miłosz i filozofia współczesna, Kraków 2002.
5. Wisława Szymborska (utwory do analizy i interpretacji: Obmyślam świat; Rozmowa z kamieniem; Radość pisania; Streszczenie; Sto pociech) – 1,5h
Stanisław Balbus, Świat ze wszystkich stron świata, O wierszach Wisławy Szymborskiej, Kraków 1996.
Dorota Wojda, Milczenie słowa. O poezji Wisławy Szymborskiej, Warszawa 1996.
Wojciech Ligęza, O poezji Wisławy Szymborskiej – świat w stanie korekty, Kraków 2002.
6–7. Poeci „Nowej Fali”: Ewa Lipska, Stanisław Barańczak, Adam Zagajewski, Ryszard Krynicki, Julian Kornhauser [fenomen korespondencji literatury i kina – kino moralnego niepokoju: Kieślowski, Zanussi, Marczewski, Holland]
[wypisy przygotowuje prowadzący, na podstawie: Określona epoka. Antologia poezji Nowej Fali, wybór, opracowanie i wstęp Tadeusz Nyczek, Warszawa 1993]
Tadeusz Nyczek, Powiedz tylko słowo. Szkice wokół „pokolenia 68”, Londyn, Warszawa 1985;
Bożena Tokarz, Poetyka Nowej Fali, Katowice 1990;
„NaGłos” 1991, nr 4 (numer poświęcony twórczości Pokolenia ‘68)
II. PROZA:
Bruno Schulz [wybrane opowiadania; wypisy przygotowuje prowadzący na podstawie: B. Schulz, Opowiadania. Wybór esejów i listów, oprac. J. Jarzębski, Wrocław 1998]
Postscripta do Brunona Schulza, red. A. i B. Małczyńscy, Wrocław 2008.
Marek Hłasko, Pętla / Pętla, reż. W. Has
Witold Gombrowicz, Pornografia [wyd. dowolne]
Głowiński Michał, Gombrowicz i nadliteratura, Kraków 2002.
Jarzębski Jerzy, Podglądanie Gombrowicza, Kraków 2000.
3 (10). Proza chłopska: Wiesław Myśliwski, Nagi sad [wyd. dowolne]
Czesław Dziekanowski, W imię ojca i syna, Warszawa 1993.
Andrzej Zawada, Gra w ludowe. Nurt chłopski w prozie współczesnej a kultura ludowa, Warszawa 1983.
|
Nakład pracy studenta
Poziom studiów
Profil kształcenia
Rodzaj przedmiotu
Ogólnie: monograficzne obowiązkowe | W cyklu 2022/23-Z: obowiązkowe monograficzne |
Semestr, w którym realizowany jest przedmiot
Tryb prowadzenia
Wymagania
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Wiedza
1. student wykazuje się znajomością polskiego kanonu literackiego XX i XXI wieku; k_W01
2. dysponuje wiedzą na temat ówczesnych warunków społeczno-politycznych i ich związków z teorią i praktyką literacką; k_W05
3. posiada wiedzę dotyczącą biografii najistotniejszych twórców literatury polskiej oraz charakteru zjawisk kulturowych w XX i XXI wieku; k_W01
Umiejętności
4. student potrafi opisać istotę i swoistość wieku XX i XXI w literaturze polskiej, posługując się adekwatnymi przykładami; k_U03
5. potrafi samodzielnie interpretować i porównywać zjawiska literackie XX i XXI wieku na tle szerszych pól odniesieniowych (historia, polityka, sytuacja społeczno-gospodarcza); k_U03
Kompetencje społeczne (postawy)
6. student zostaje uwrażliwiony na kwestię wpływu bieżących warunków polityczno-społecznych na jakość i charakter twórczości literackiej oraz kultury w XX i XXI wieku; k_K01
Kryteria oceniania
wykład, wykład problemowy, wykład z elementami konwersatorium
obecność - aktywność - wnioski z lektury: 30%
kolokwium zaliczeniowe: 70%
Praktyki zawodowe
nie dotyczy
Literatura
Wykaz literatury
A.1. Literatura piękna (XX-lecie):
Antologia polskiego futuryzmu i Nowej Sztuki, wstęp i komentarz Z. Jarosiński, wybór i przygotowanie tekstów H. Zaworska, Ossolineum 1978.
Czechowicz J., Wybór poezji, oprac. T. Kłak, Ossolineum 1985.
Gombrowicz W., Ferdydurke, Kraków 1989.
Gombrowicz W., Iwona, księżniczka Burgunda, oprac. J. Margański, Kraków 2008.
Miłosz Cz., Poezje wybrane, oprac. Z. Łapiński, Ossolineum, Wrocław, BN.
Leśmian B., Poezje wybrane, oprac. Jacek Trznadel, Wrocław (wyd. dowolne), BN.
Poezja polska okresu międzywojennego. Antologia, wybór i wstęp M. Głowiński i J. Sławiński, przypisy oprac. J. Stradecki, Ossolineum 1997.
Schulz B., Sklepy cynamonowe; Sanatorium pod Klepsydrą (wyd. dowolne).
Schulz B., Opowiadania. Wybór esejów i listów, oprac. J. Jarzębski, Ossolineum 1998.
Staff L., Wybór poezji, oprac. M. Jastrun, Ossolineum, Wrocław (wyd. dowolne), BN.
Witkiewicz S. I., Czysta Forma w teatrze, wybór, wstęp i noty J. Degler, Warszawa 1977, s. 31-79.
Witkiewicz S. I., Pożegnanie jesieni, posłowie A. Micińska, Wrocław 1996.
Witkiewicz S. I., Wybór dramatów, wyboru dokonał i wstępem poprzedził J. Błoński, tekst i przypisy oprac. M. Kwaśny, Ossolineum 1983.
A.2. Literatura po roku 1939
Poezja:
Krzysztof K. Baczyński, Wybór poezji. Oprac. J. Święch, Wrocław 1989, BN I, 265.
Stanisław Barańczak, Wiersze wybrane, PIW, Warszawa 1998.
Miron Białoszewski, Utwory zebrane, Warszawa 1987, t. 1 [Obroty rzeczy, Rachunek zachciankowy, Mylne wzruszenia];
Debiuty poetyckie 1944-1960. Wiersze, autointerpretacje, opinie krytyczne. Wybór i oprac. J. Kajtoch, J. Skórnicki, Warszawa 1972 [tu: J. Harasymowicz, H. Poświatowska, S. Swen-Czachorowski, J. M. Rymkie-wicz, T. Nowak].
Kolumbowie i współcześni. Antologia poezji polskiej po roku 1939. Wybór i układ: Andrzej Lam, Warszawa 1976 [tu: T. Borowski, J. Ficowski, S. Czycz, A. Bursa, A. Międzyrzecki, U. Kozioł, E. Bryll].
Zbigniew Herbert, Wiersze wybrane, PIW, Warszawa 1998;
Macie swoich poetów. Liryka polska urodzona po 1960 roku. Wypisy. Wybór i opracowanie: P. Dunin-Wąsowicz, J. Klejnocki, K. Varga, Lampa i Iskra Boża, Warszawa 1996 [tu: Marcin Świetlicki, J. Podsiadło, M. Baran, D. Foks, K. Koehler, W. Wencel].
Czesław Miłosz, Poezje, Warszawa 1988;
Określona epoka. Nowa Fala 1968-1993. Wiersze i komentarze. Wybrał, ułożył i skomentował Tadeusz Ny-czek, Kraków 1994 [tu zwłaszcza: Ewa Lipska, Rafał Wojaczek].
Tadeusz Różewicz, Poezje, t. 1-2, Kraków 1988;
Wisława Szymborska, Poezje. Przedmową opatrzył J. Kwiatkowski, Warszawa 1987;
Proza:
Jerzy Andrzejewski, Ciemności kryją ziemię, Bramy raju. W: Tegoż, Trzy opowieści, Warszawa 1973;
Miron Białoszewski, Pamiętnik z powstania warszawskiego, Warszawa 1970;
Tadeusz Borowski, Utwory wybrane. Oprac. Andrzej Werner, Wrocław 1991, BN.
Stefan Chwin, Hanemann, Gdańsk 1995 i wyd. następne;
Witold Gombrowicz, Trans-Atlantyk. W: Tegoż, Trans-Atlantyk, Ślub. Komentarz autora, Warszawa 1957 [lub: Pornografia];
Gustaw Herling-Grudziński, Inny świat. Zapiski sowieckie, Londyn 1953 i wyd. kolejne;
Marek Hłasko, Pierwszy krok w chmurach. Opowiadania, Warszawa 1957;
Tadeusz Konwicki, Sennik współczesny, Warszawa 1963 oraz: Kompleks polski, Warszawa 1977;
Stanisław Lem, Solaris, Kraków 1969;
Czesław Miłosz, Dolina Issy, Kraków 1981;
Wiesław Myśliwski, Pałac, Warszawa 1970 [lub: Kamień na kamieniu, Warszawa 1984; albo: Widnokrąg, Warszawa 1995];
Z. Nałkowska, Medaliony, Warszawa 1946 i wyd. następne;
Tadeusz Nowak, A jak królem, a jak katem będziesz, Warszawa 1968;
[proza po roku 89 – 1 pozycja do wyboru: zalecana: Andrzej Stasiuk, Jadąc do Babadag, Wołowiec 2003; Antoni Libera; Jerzy Pilch, Manuela Gretkowska, Olga Tokarczuk, Izabela Filipiak]
Dramat:
Antologia dramatu. T. 1-2, wybór i posłowie J. Koenig, Warszawa 1976 [tu: Z. Herbert, M. Białoszewski, E. Bryll]
Witold Gombrowicz, Ślub. W: Tegoż, Trans-Atlantyk, Ślub. Komentarz autora, Warszawa 1957;
Sławomir Mrożek, Tango, Emigranci. W: Tegoż, Utwory sceniczne, Kraków 1973, t. 1-2;
Tadeusz Różewicz, Kartoteka, Świadkowie albo nasza mała stabilizacja. W: Tegoż, Utwory sceniczne, Wro-cław 1972;
B. Kompendia (literatura obowiązkowa):
UWAGA:
Spośród podanych niżej pozycji prowadzący zajęcia wskazuje 2 pozycje:
Hutnikiewicz A., Od czystej formy do literatury faktu. Główne teorie i programy literackie XX stulecia, War-szawa 1999.
Jaworski S., Awangarda, Warszawa 1994.
Kwiatkowski J., Literatura Dwudziestolecia, Warszawa 1990.
Poeci dwudziestolecia międzywojennego, t. 1-2, red. I. Maciejewska, Warszawa 1982.
Prozaicy dwudziestolecia międzywojennego, red. B. Faron, Warszawa 1972.
Słownik literatury polskiej XX wieku, red. A. Brodzka i inni, Ossolineum 1992 [m.in. hasła: Awangarda Druga, Awangarda Krakowska, Ekspresjonizm, Futuryzm, Katastrofizm, Kwadryga, Periodyzacja literatury polskiej XX wieku, Psychologiczna problematyka w literaturze polskiej XX wieku, Skamander, Surrealizm, Żagary].
Stanisław Burkot, Literatura polska w latach 1939-1999, Warszawa 2002
Tadeusz Drewnowski, Próba scalenia. Obiegi-wzorce-style, wydanie drugie poprawione, Warszawa 2003.
Andrzej Zawada, Literackie półwiecze 1939-1989, Wrocław 2001.
Przemysław Czapliński, Piotr Śliwiński, Literatura polska 1976-1998, Kraków 1999.
Julian Kornhauser, Międzyepoka, Kraków 1995.
Stanisław Stabro, Literatura polska 1944-2000 w zarysie, wydanie drugie poprawione, Kraków 2005.
Jerzy Święch, Literatura wojny. 1939-1945, PWN, Warszawa 1999.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: